2016 yılında sızan Panama Belgeleri’nden sonra Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu, Pandora Papers adıyla “offshore” ve vergi cennetleri ile ilgili çarpıcı bilgiler yayınladı. Belgelere göre adı sıkça kamu ihaleleri ile anılan Rönesans Holding, halkın vergileriyle ödenen kamu projelerinden elde ettiği kârların bir kısmını vergiden kaçınmak için Britanya Virjin Adaları’na aktarıyor.
Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu (ICIJ) 12 milyona yakın dosyadaki verilere dayanarak dünya liderlerine, siyasetçilere ve ünlülere ait gizli finansal bilgileri kamuoyuyla paylaştı.
Türkiye’den DW Türkçe’nin ortak olduğu bu inceleme süreci “Pandora Papers” adıyla anılıyor.
Dosyada, aralarında Ürdün Kralı II. Abdullah, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve ailesi, Ukrayna Cumhurbaşkanı Vladimir Zelenskiy ve eski İngiltere Başbakanı Tony Blair gibi birçok dünya lideri ve ünlünün vergi cennetlerinde bulunan hesaplarına ilişkin bilgiler aktarılıyor.
Pandora Papers belgelerinde Türkiye’den 220’den fazla isim yer alıyor. Bu isimler arasında Türkiye’nin yeni zenginlerinden köklü holding sahiplerine iş dünyasının önde gelen temsilcilerinin yanı sıra sanat ve spor dünyasından kamuya mal olmuş kişiler de bulunuyor.
Belgelerde ayrıca Amerika Birleşik Devletleri, Hindistan, Brezilya ve başka ülkelerden 130 milyarderin hesaplarına ilişkin ayrıntılara da yer veriliyor.
35 ülke lideri Pandora’da
DW’nin aktardığına göre 35 ülke liderinin, 336 politikacı ve kamu görevlilerinin vergi cennetlerinde şirket kurduğu belgelerde yer alıyor.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy, Lübnan Başbakanı Necib Mikati, Kenya Cumhurbaşkanı Uhuru Kenyatta, Ekvator Cumhurbaşkanı Guillermo Lasso Mendoza, Çek Cumhuriyeti Başbakanı Babis, Ürdün Kralı II. Abdullah, Şili Devlet Başkanı Sebastián Piñera’nın çocuğu ve eski İngiltere Başbakanı Tony Blair’in denizaşırı ilişkileri belgelerde yer alıyor.
Neler ortaya çıktı?
Pandora Belgeleri’nde 6,4 milyon doküman, 3 milyona yakın resim, 1,5 milyondan fazla e-posta ve neredeyse yarım milyon excel tablosu bulunuyor.
Belgeler 90 ülkeden 330 politikacının da aralarında bulunduğu kişilerin off-shore şirketler aracılığıyla servetlerini sakladığını gösteriyor.
ABD merkezli düşünce kuruluşu Global Financial Integrity’den (Küresel Finansal Dürüstlük) Lakshmi Kumar bu kişilerin “hortumladıkları paraları saklayabildiğini”, bunu da genellikle anonim şirketler üzerinden yaptığını söylüyor.
Belgeler nasıl ortaya çıktı?
117 ülkedeki 150 medya kuruluşunda 600’den fazla gazetecinin bir yıl süren çalışmalarıyla ortaya çıkarılan ve dünyanın en büyük gazetecilik ortaklığından biri olan çalışmada elde edilen milyonlarca belge ile 35 siyasi lider, 91 ülkede 330’dan fazla siyasetçi ve kamu görevlisi ve ünlüye ait bilgiler ifşa edildi.
Pandora Belgeleri ismi açıklanmayan hesap sahiplerinin vergi cennetlerinde bulunan gizli banka hesaplarını, özel jetlerini, yatlarını, malikanelerini ve Picasso, Banksy ve diğer başka ustaların sanat eserlerini açığa çıkarıyor. Zengin elitlerin denizaşırı sırlarının sızdırıldığı belgelerde bu kişilerin vergi ve gizlilik cennetlerini kullanarak nasıl mülk satın aldıklarını, servetlerini gizlediklerini ve vergiden kaçındıklarını ortaya koyuyor.
Pandora Belgeleri’nin odağında müşterilerine şirket kurmada yardımcı olmak için özel yetkili 14 offshore (denizaşırı) şirket yer alıyor.
Pandora Papers belgelerinde Rönesans Holding
DW Türkçe’den Pelin Ünker ve Serdar Vardar’ın haberine göre, belgelerde Rönesans Holding’in kurucusu, Erman Ilıcak’ın annesi Ayşe Ilıcak’ın da ismi geçiyor. Belgelere göre, son 5 yılda yaklaşık 16 milyar liralık 10 ihale alan Rönesans Holding; kamu projelerinden elde ettiği kârın bir kısmını vergiden kaçınmak için Britanya Virjin Adaları’na aktarıyor.
Belgelerde Ayşe Ilıcak’ın, Alcogal firması aracılığıyla Dolmine International Ltd. ve Covar Trading Ltd. adlı iki şirket kurduğu görülüyor.
İki şirket de Rönesans Holding’in üstlendiği ve halkın ödediği vergilerle yapılan Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nın inşaatı devam ederken 17 Mart 2014’te kuruluyor. İkisinin de İsviçre’de faaliyet göstereceği belirtiliyor.
Şirketlerin sermaye kaynağı da Rönesans Holding’in çalışma alanları olan “inşaat, gayrimenkul ve enerji üretimi sektörlerinde faaliyet gösteren aile şirketi” olarak kayıtlara geçiyor.
Bağışın nereye gittiği meçhul
Covar Trading Ltd.’nin hesaplarını yöneten İsviçreli Kendris Ltd. firmasının mali raporlarına göre, 30 Haziran 2017’de Covar Trading Ltd.’nin hesaplarına 2015 yılında 105 milyon 524 bin 132 Amerikan Doları girdi.
Aynı yıl 105 milyon 484 bin 952 doların “bağış” ismi altında şirket hesabından çıktığı görülüyor. Bu bağışın nereye gittiği ise bilinmiyor.
Erman Ilıcak’ın annesi Ayşe Ilıcak’ın bir diğer firması Dolmine International Ltd.’nin mali raporunda ise yine 2015 yılında 105 milyon 212 bin doların şirketin İsviçre’deki Banque Pictet & Cie hesabına yattığı anlaşılıyor. Sadece 2015 için nakit benzeri varlıkların faiz geliri olarak firmaya 491 bin 616 dolar girdi.
Her iki firmanın da 2016 ve 2017 yıllarında başka herhangi bir ekonomik aktivitesi yok.
Aktarılan para 210,7 milyon Amerika doları
Ayşe Ilıcak’ın sadece bir yılda vergi cennetlerine aktardığı paranın toplamı 210 milyon 736 bin 132 dolar (1,8 milyar Türk Lirası).
Ayşe Ilıcak’ın vergi cennetine aktardığı 210,7 milyon doların yüzde 40’lık gelir vergisi ödenmiş olsa, hazinenin kasasına yaklaşık 750 milyon Türk Lirası girecekti.
Söz konusu vergi geliriyle 25 adet 40 derslikli ilkokul veya 8 adet 150 yataklı hastane ya da 15 bin öğrenciye yurt yapılabilir veya 115 bin öğretmene bir aylık maaş ödenebilirdi.
Annesi varlığını vergi cennetlerine taşırken, Rönesans Holding’in sahibi Erman Ilıcak ise deklare ettiği şahsi servetini 2015’ten bu yana ikiye katlayıp 2,1 milyar dolardan 4,4 milyar dolara yükseltti.
Rusya’da vergi sıkandalı
Rönesans Holding’in ismi Rusya’da da vergi skandalıyla çalkalanıyor. Rönesans Holding’in Rusya’daki yöneticisi Alexander Tarasyuk en son geçen yıl yaklaşık 10 milyon dolarlık vergi kaçırmakla suçlandı, fakat 11 milyon dolar ceza ödemesi sonucu dosya kapandı.
Kamu denetiminden sorumlu “Rus Araştırma Komitesi” 2017’de de Tarasyuk’un, şirketin yaklaşık 1,3 milyar dolarını ülke dışına usulsüz yöntemlerle kaçırdığını, firmanın günü birlik şirketler kurarak yalan beyanlarda bulunduğunu rapor etmişti. Açılan soruşturma sonunda Rus otoriteleri, 2019 yılında Holding’i rekor bir ceza ile 83,7 milyon dolar ödemeye mahkum etmişti.
Off-shore ne demek?
Offshore, uluslararası bankacılık kurallarının ve yasal düzenlemelerin tanınmadığı bankacılık faaliyetini ifade ediyor. 1960’lı yıllarda gelişen bu bankacılık türü için adres olara dünyanın çeşitli noktaları gösteriliyor. Uzak Doğu’da, Hong-Kong, Singapur Asya dolarlarının merkezi olarak biliniyor. Ortadoğu’da Bahreyn, Pasifik adaları içerisinde Cayman Adaları ve Bahama bilinen diğer merkezler.
Offshore bölgelerinin en büyük özelliği vergi cenneti tabir edilmeleri ve hesap sahiplerinin bilgilerinin gizliliğini taahhüt etmeleri.