PKK tam bir hafta önce -yani kurucusu Abdullah Öcalan’ın 27 Şubat’taki ‘fesih’ çağrısından yaklaşık iki buçuk ay sonra- örgütsel yapısını feshettiğini, silahlı mücadele yöntemini ve PKK adıyla yürütülen çalışmaları sonlandırdığını ilan etti. Fesih açıklaması, içinde, aylarca, hatta yıllarca tartışacağımız anahtarları da mayınları da ziyadesiyle barındırıyor kuşkusuz. Bu metin üzerine bugünden kurulabilecek belki de tek net ve anlamlı cümle, Türkiye’nin defalarca ulaşılmaya çalışılan o başlangıç noktasına nihayet varmış olduğudur. Heba edilmemesini umduğumuz bu durak, aslında ilk durak. Asıl yolculuk şimdi başlıyor… Türkiye Cumhuriyeti’nin devlet aygıtının bunun farkında olmama ihtimali yok. Ancak yolculuğun selameti, devlet bürokrasisinin ferasetine değil, siyasi iktidarı elinde tutanların bu yolculuğu siyaseten nasıl çerçeveleyeceğine bağlı olacak.
Son yıllarda üst üste yaptıkları yapısal hatalarla iktidarda kalma ihtimallerinin zayıfladığının farkındalığı içinde olan Cumhurbaşkanı Erdoğan ve partisinin bu durağı, iktidara tutunabilmek için, ‘Allah’ın bir başka büyük lütfu’ olarak gördüklerini bir haftadır yetkili ağızlardan dinlediğimiz açıklamalara hâkim olan coşkudan da anlıyoruz.
Hükümet cenahından sızan bilgilere göre beklenti ‘silahların gömülmesi’ işinin sonbahara kadar paketlenmesi yönünde. Gerçi biz uluslararası literatüre geçtiği şekliyle ‘silahların gömülmesi’ ifadesini kullanmaya devam etsek de Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, devlet tarafındaki asıl talebin “PKK’lıların silahlarıyla birlikte Türk Silahlı Kuvvetleri’ne teslim olması” olduğunu söylüyor. Hatta Irak’ın kuzeyindeki Türk üslerinin de ‘teslim olma’ faaliyeti için kullanılabileceğini ekliyor. İşin bu ‘teslim olma’ boyutunu AKP ve ortağı MHP’den pek duymuyoruz.
Bu sürecin Ekim 2024’ten beri taşıyıcısı ve adeta garantörü konumunu üstlenen MHP lideri Devlet Bahçeli fesih ilanı üzerine yaptığı yazılı açıklamada PKK’lıların TSK’ya teslim olmasından hiç bahsetmediği gibi ‘silah bırakma’ konusunda enteresan ifadeler kullandı:
“Silahların ne zaman, nerelere, hangi şartlar dahilinde, hangi sınır ve ölçekte bırakılacağı,
“Bunun zaman ve mekân parametrelerini analiz ederek teknik takip ve gözetiminin kimler tarafından ve nasıl sağlanacağı,
“Feshedilen PKK’dan PYD/YPG’ye muhtemel geçiş ve intikallerin denetim ve kontrolünün eşzamanlı ve eşgüdüm halinde nasıl ve ne şekilde temin edilip edilmeyeceği,
“Silah bırakan örgüt militanlarından suça bulaşmış ya da bulaşmamış olanların tasnif ve tefrikinin nasıl yapılacağı,
“…ayrıca ele alınmalı, müştereken ve maşeri vicdana muvafık halde tatbik edilmelidir.”
Devlet Bey’in ele alınmasını beklediği şeylerden biri ‘silahların hangi sınır ve ölçekte bırakılacağı’. Bu ifadenin, ‘PKK’nın bütün şube ve uzantılarının koşulsuz şartsız tüm silahlarını bırakması’ şeklindeki terminolojinin epey uzağına düştüğünü görmek için dilbilimci olmaya gerek yok. Devlet Bey’in alıntıladığım aynı açıklamasında ‘silah bırakan örgüt militanlarının suça bulaşmamış olanları’ gibi fantastik bir ifade de var.
Salt bu perspektiften bakınca dahi hükümet bloğunun bu süreci, hayatında terör örgütlerinin yakınından geçmemiş, sadece ifade ya da gösteri özgürlüğü gibi anayasal haklarını kullanmış olan kişileri kriminalize etmeye devam ederek sürdürmesi mümkün değil. Yani PKK’lı olup dağdan inseniz bile ‘suça bulaşmamış’ diye nitelendirilme şansınız var ama eğer 2013 yılındaki Gezi protestolarını destekleyen iki slogan ya da tweet attıysanız TCK’nın en ağır maddelerinden yargılanmaya devam edebilirsiniz. 12 Mayıs 2025 denklemi böyle bir yerden kurulursa, işte sürece asıl sabotaj bu olur.
Ancak anlaşılıyor ki hükümet, Türkiye’yi bekleyen bu hassas süreçte muhalif kamuoyunda zaten kemikleşmiş olan ‘çifte standart’ duygusunu pekiştirme potansiyeli olan hukuki adımlardan pek de imtina etme niyetinde değil.
Hatırlayacaksınız, Cumhurbaşkanı Erdoğan PKK’nın fesih açıklamasının ardından partisinin grup toplantısında ‘Cumhuriyet tarihinin eşi benzeri görülmemiş bir suç örgütü örneği’ ifadesiyle Ekrem İmamoğlu’nu hedef almıştı. Erdoğan’ın İBB soruşturmasının mevcut şekilde yürütülmesinden rahatsız olabileceğine dair tevatür üretenler de gerekli yanıtı almış oldu sanırım. Bu açıklamayı fesih denklemiyle birlikte okuduğumuzda ise ortaya şöyle bir gerçeklik çıkıyor; PKK’lıların normalize edilerek topluma ve bir kısmının da muhtemeldir ki siyasete kazandırılmaya çalışılacağı bu yeni dönemde de İmamoğlu ve ekibi kriminalize edilmeye devam edilecek.
O da yetmeyecek… Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın grup toplantısında ‘müjde’ verdiği olası kayyım düzenlemesi de aslında yine iktidarın siyasi çıkarını gözetecek şekilde yazılacak belli ki. Erdoğan detay vermemiş, “Terör örgütünün kendini feshinin ardından siyasetin daha güçlü şekilde devreye girmesiyle belediyelerdeki kayyım uygulamasının yeniden istisna haline geleceğini düşünüyoruz” demişti. Bunun üzerine herkes daha önce kayyım atanan CHP’li ve DEM’li belediyelerde seçilmiş belediye başkanlarının yeniden görev başına gelebileceği yorumları yapmaya başlamıştı. Oysa AKP Sözcüsü Ömer Çelik’in katıldığı Habertürk yayınındaki sözlerinden öğrendik ki, “PKK terör örgütüyken geçmişte ilişki geliştirmiş olan belediyeler varsa yargı bunlara bakmaya devam edecek.” Yani ancak hükümetin paşa gönlünün isteyeceği tarihten sonra kayyımlar ‘istisna’ olacak.
Ömer Çelik’in verdiği ipucu üzerinden şu çıkarımı yapmak mümkün; AKP’ye göre Ahmet Özer de Emrah Resul Şahan da Mehmet Ali Çalışkan da pekâlâ ‘terörden’ yargılanmaya devam edebilir. İktidar, Cumhuriyet Halk Partisi’ni de pekâlâ 31 Mart 2024 seçimlerinde DEM Parti ile yaptığı seçim iş birliği nedeniyle ‘terörle iltisaklıymış’ gibi suçlamaya devam edebilir.
‘Kişiye özel hukuk’ ya da ‘duruma özel hukuk’ uygulamalarında ülke zaten küresel şöhrete kavuşmuş vaziyette. Dolayısıyla kimse şaşkınlıktan komaya girmez. Ancak şurası muğlak: Erdoğan ve kurmaylarının kendilerine ‘geçmişte terör seviciydiniz ama bugün canımız ciğerimizsiniz” muamelesi yapmasını DEM’li seçmen sineye çekecek ve içselleştirecek mi? Daha geçen sene sandıkta ortaya koydukları iradenin gasp edilmiş ve seçtikleri adayların hapse atılmış olmasını unutup başka bir dalga boyuna geçebilecekler mi?
Bu sorularının yanıtlarını henüz bilmiyoruz. Ancak 12 Mayıs’taki fesih ilanından hemen önce yapılmış anketlerin bir kısmında 19 Mart’tan bu yana Silivri’de tutuklanan Ekrem İmamoğlu cumhurbaşkanlığı yarışında Erdoğan’a yaklaşık 10 puan fark atıyor görünüyor. Bundan daha önemli olan ise şu; DEM Parti seçmeninin yüzde 100’ü İmamoğlu’nun tutuklanması ve etrafında gelişen olayları ‘keyfi ve adaletsiz’ görüyor. İmamoğlu’nun tutuklanmasıyla birlikte demokrasi ve hukukun üstünlüğüne inancı kötüleşen DEM seçmeninin oranı ise yüzde 93. Gördüğüm farklı anketlerde İmamoğlu’nun tutukluluğunu yanlış bulan DEM Partililerin oranı iki aydır yüzde 80’in altına düşmedi. ‘Terörsüz Türkiye’ sürecine rağmen, Kürt seçmenin 2019’dan beri İmamoğlu ile kurduğu duygudaşlığın bugün de devam ettiğini söylemek mümkün.
PKK’nın feshinden sonra kaçınılmaz olarak sıra demokratik adımlara gelecek… O güne gelinebilirse, DEM Parti seçmenini ‘parça başı demokrasi’ söylemiyle kafalayabileceklerini düşünenler, hayatlarının en büyük hatasını yapıyor olabilirler de…
İngilizce bir deyiş vardır, 12 Mayıs’taki PKK’nın fesih ilanı üzerinde emeği olan MİT Başkanı İbrahim Kalın’ın da iyi bildiğini sanıyorum: “You can not have your cake and eat it too.” (Hem pastam dursun hem karnım doysun)
Türkiye Cumhuriyeti yurttaşlarının tümünün hilafsız doyacağı bir hak hukuk pastasını önümüze koymadan, bu sürecin her aşamasına gözümüz kapalı destek vermemizi beklemek bir siyasi fanteziden öte değildir.