HES’lere karşı mücadele eden Yurttaş Kazım’ın adliye önünde yırtarak dava açtığı HES protokolünün yürütmesi, Rize İdare Mahkemesi tarafından durduruldu…
Rize’den HES’lere bir ‘yürütmeyi durdurma’ kararı daha geldi. Rize İdare Mahkemesi, Rize Belediyesi tarafından Rize ve ilçelerinin içme suyunun sağlandığı Andon İçme Suyu Tesisleri bünyesinde yapımı planlanan HES projesinin yürütmesini durdurdu.
Derelerin Kardeşliği Platformu (DEKAP) Sözcüsü Ömer Şan’ın açıklamasına göre, Rize’nin vadileri ile Yurttaş Kazım’ın yakasını bırakmayan HES’lere bir durdurma daha geldi. Rize İdare Mahkemesi, ‘Rize’nin İçme Suyuna HES’i durdurdu.
Daha önce ahırındaki ineğini satıp, banka kredisi kullanarak; Rize’nin Salarha Vadisi üzerinde bulunan Küçükçayır Köyü sınırları içerisinde yapımı planlanan Ambarlık HES projesine dava açan ve projeyi iptal ettiren Kazım Delal ve arkadaşları, bu kez de Rize’nin içme suyuna HES’i durdurdu.
HES’lere karşı verdiği mücadele nedeniyle kamuoyunda ‘Yurttaş Kazım’ olarak anılan Kazım Delal, köylüleri ve akrabalarıyla birlikte aylarca, Rize Belediyesi tarafından, Rize kent merkeziyle birlikte 9 belediye ile 26 köyün içme suyunun sağlandığı Andon İçme Suyu Tesisleri içerisinde kurulması planlanan HES’e karşı mücadele etti.
Hukuksuz HES Zarara Uğradı Diye Dava!
Mücadele nedeniyle, aynı HES projesine karşı çıkan Yusuf Esir, Rize Belediyesi tarafından önce başka işyerlerine ve ilçelere sürüldü ardından da işten atıldı. Yaşanan protestolar nedeniyle Kazım Delal ile Yusuf Esir jandarma tarafından defalarca gözaltına alındı, haklarında Asliye Ceza Mahkemesinde 2 ayrı dava açıldı. Esir ve Delal’in yargılamaları ise hala devam ediyor!
Ancak yılmadılar… Salarha Vadisinin yan kollarından olan Andon Vadisi’ndeki çalışmaları yaptıkları çeşitli eylemlerle engellemeye çalışan, aracını iş makinelerinin önüne çeken, bazen de köylüleriyle birlikte iş makinalarının önüne geçen Delal ve arkadaşları süreç içerisinde yaklaşık 350 bin kişinin içme suyu ihtiyacının karşılandığı İçme Suyu Tesisleri’nde kurulmak istenen HES’e karşı dava açtı.
Vadideki Çağrankaya Deresi, Taşlıdere ve Poşut Dereleri üzerinde Rize Belediyesi tarafından ‘içme suyuna takviye’ adı altında yapılan çalışmaların HES çalışması olduğunu ileri süren Delal, Rize Belediyesine bağlı RizeSu Yap-İş şirketi ile İl Özel İdaresi arasında yapılan çalışma protokolüne karşı açtığı davadan ‘yürütmeyi durdurma’ kararı çıktı.
DEKAP Sözcüsü Ömer Şan yaptığı açıklamada, Rize İdare Mahkemesinin kararında, Rize İl Özel İdaresinin savunmasında dava konusu protokolün ‘elektrik’ üretimiyle ilgisi olmadığı ve hukuka aykırılık bulunmadığı yönündeki ifadelerine de yer verildiğine vurgu yaparken; çalışmaların Rize Valiliğinin ‘özel’ izniyle yapıldığına dikkat çekti.
HES Değil, Lisanssız Üretim!
Şan, söz konusu proje ihalesini, aynı zamanda Galatasaray eski yöneticisi Mehmet Cansun’a ait olan Smart HES adlı bir firmaya veren Rize Belediyesine ait RizeSu Yap-İş Birliğinin, söz konusu protokol ve çalışmanın, Andon İçme Suyu Tesislerine ‘yeterli ve kaliteli ham su’ alınmasına yönelik olduğu yönündeki savunmasının da hem kamu ve hem de adaleti yanıltmaya yönelik olduğunu ileri sürdü.
DEKAP Sözcüsü Şan, açıklamasında ayrıca, Birliğin savunmasında, “Yapılacak yeni regülatör üzerinde elektrik üretimi yapılmayacağı, Andon İçme Suyu Arıtma Tesisi içerisinde bulunan enerji kırıcı bina ve ana isale hattının geçtiği Paşaçukur mevkiinde yer alan enerji kırıcı bina içine türbin konularak lisanssız elektrik üretimi planlandığı’ ifadelerinin yer almasına da dikkat çekti.
Rize İdare Mahkemesi’nin kararında 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununa göndermelerde bulunularak, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinin 3. Maddesi ile Çevresel Etki Değerlendirme Yönetmeliğinin 4.Maddesi uyarınca, herhangi bir işlem yapılmadığı da vurgulandı.
Hukuka Uyarlık Yok!
İlgili yönetmelik ve yasaların incelenmesi sonucunda aynı zamanda Rize İl Genel Meclisinin aynı proje kapsamında verilen ‘yol geçiş iznine’ ilişkin 02.12.2013 tarih ve 171 sayılı işleminde ‘hukuka uyarlılık’ bulunmadığına hükmeden Rize İdare Mahkemesi, bu işleme dayandırılan 04.12.2013 tarihli protokolde de hukuka uyarlılık bulunmadığına karar verdi.
“Herhangi bir ÇED süreci işletilmeyen işlemlerin yürütülmesin halinde çevresel zararların, oluşabilecek emek, zaman ve kaynak israfına neden olunabileceği, dolayısıyla telafisi güç zararlar doğabileceği sonucuna varıldığı” ifadelerine yer verilen kararda, bu nedenlerden dolayı, söz konusu işlemlerin yürütmesinin durdurulmasına ‘oy birliğiyle, gerekçe yönünden ise ‘oy çokluğuyla’ karar verildiği vurgulandı.
İşlemler Açıkça Hukuka Aykırı!
Gerekçe yönünden karşı oy kullanan Mahkeme Başkanı Sameddin Altunbey, gerekçesinde, ÇED Yönetmeliğinin 6.Maddesinin 3.fıkrasına göndermede bulunarak; “Dava dosyasındaki bilgi ve belgelerin incelenmesinden, dava konusu işlemlerin aynı zamanda elektrik üretimi amacına ve faaliyetine hizmet edecek olması, kurulu gücü 1 MWm ve üzerinde olan hidroelektrik enerji santrallerinin yönetmelik kapsamında ÇED sürecine tabi olması, elektrik üretimi yönünden de ÇED süreci işletilmeden izin verilmesine ÇED Yönetmeliği uyarınca imkan bulunmaması nedeniyle dava konusu işlemlerin hukuka açıkça aykırı olduğu gerekçesiyle de işlemlerin yürütmesinin durdurulması gerektiği kanaatindeyim” ifadelerine yer verildi.
HSYK’nın Yaz Kararnamesi!
Ömer Şan ayrıca, Rize İdare Mahkemesi Başkanı Altunbey’in, HSYK’nın son Yaz Kararnamesi ile Trabzon İdare Mahkemesine ‘Üye’ olarak atanmasının da dikkat çekici olduğuna işaret etti. Rize İdare Mahkemesi üyesi ve daha önce Mahkeme Başkanlığı da yapan Nihat Koçak ise aynı Kararname ile Batman İdare Mahkemesi Başkanlığına atanmıştı.
Hukuksuz ve Yasadışı Bir Şey Yaptırtmayacağız!
DEKAP Sözcüsü Şan, Rize’nin İçme Suyuna HES çalışmalarına ilişkin Rize Belediyesi ile İl Özel İdaresinin Aralık ayında imzaladığı protokole dayanılarak bölgede çalışma yapıldığını ancak çalışmaların Belediye tarafından açılan ihaleyi kazanan Smart HES firmasının sürdürdüğüne dikkat çekerek; “Yapılan yazışma ve protokollerle kamuoyu, kamu, yasalar ve hukuk yok sayıldı, yanıltıldı. Sanki böyle bir durum hiç yokmuş gibi gösterildi. Uzun bir süre b u nedenlerden dolayı çalışmalara hukuki müdahale yapılamadı, dava açılamadı. İlgili kurum ve kuruluşlara yaptığımız başvurular da yanıtsız kaldı. Yalnız son yapılan protokolde bir resmi belge ve kaynak bulduk. Mahkeme buna göre karar verdi. Daha önce açılan 3 ayrı dava ile yapılan suç duyuruları da bu nedenle iptal edilip, sonuçsuz kalmıştı. Görüldüğü gibi suyuna, toprağına, doğal yaşam alanlarına, tarihi ve kültürel değerlerine sahip çıkan bu insanlar aynı zamanda hukuka da, yasalara da, kamuya da sahip çıkıyor! Öyle birilerinin yaftalamasındaki gibi ne terörist, ne vatan sevmez, ne 3-5 çapulcu ne de rant lobileriyle ilişkili değiller! Hiç kimse merak etmesin bizler kimseye yasadışı, hukuksuz hiçbir şey yaptırmayacağız” diye konuştu.
Köylüler Hukuksuzluğa Karşı Durduğu İçin Yargılanıyor!
Öte yandan, İdare Mahkemesinin ‘hukuka uyarlılık bulunmadığı’ gerekçesiyle yürütmesini durdurduğu HES projesi ve dayanağı olan Rize İl Özel İdaresinin işlemine karşın; HES çalışmalarına izin veren Rize Valiliği ve diğer kamu kurumlarının, açıkça yasadışı işlemler yaptığını iddia eden Ömer Şan, “Burada çok önemli noktalar var. Rize İdare Mahkemesi, İl Özel İdaresi ile Belediye arasında imzalanan protokol ve Valilik onayıyla, içme suyuna HES’in yürütmesini durdurdu… Olay bununla kalmıyor gerçekte. Kazım Delal, kardeşi Nazım Delal ve Yusuf Esir; açıkça hukuka aykırı dayanaklarla, Rize’nin içme suyuna kurulmak istenen HES’e karşı çıktıkları için Asliye Ceza Mahkemesinde yargılanıyor! Haklarında 2 ayrı dava açılmış” dedi.
Devlet Yasadışı, Delal Don Kişot!
Rize İdare Mahkemesinin, Rize İl Özel İdaresinin işleminde hukuka uyarlık bulmadığına bir kez daha dikkat çeken Şan, “Yani mahkeme burada açıkça devlet birimlerinin yasadışı işlem yaptığını ortaya koydu! Ve bu yasadışılıklara karşı ineğini satan Kazım Delal,işten atılan Yusuf Esir, HES’lere karşı hukuk ve yasaları savunduğu için yargılanıyor! HES şirketi çalışanları kendilerinin tehdit ve darp edildiklerini ileri sürüyor, HES şirketi ise zarara uğradığı için davalara müdahil olmuş! Ortada perhiz ile turşu arasındaki ilişkiyi çözecek bir çelişki var! Yurttaş Kazım inek satıp bankadan kredi almış, HES iptal ettirmiş. Yusuf Esir işten atılmış! Bunlar zarar değil yani! Davanın ilk 2 duruşmasında da Delal ve Esir, vadilerin kendi mahremleri olduğunu, ilk sevdalarını buralarda yaşadıklarını anlatıp savunma yaptı. Kimse anlamadı demek istediklerini. Hürriyeti tahdit, çalışmayı engelleme, tehdit ve hakaret suçlamasıyla yargılanan Delal’in, elindeki orakla iş makineleri, dozer, eder ve kamyonları durdurduğu, HES çalışanları ve patronlara hakaret ettiği iddia ediliyor! Yani, iddianameyi hazırlayana göre 70’lik Yurttaş Kazım, Rize’nin içme suyuna HES’e karşı Don Kişot’luk; Yusuf Esir ise Robin Hood’luk yapmış! Olayın aslı ve açıklaması budur”
Elinizi Çekin Köyümüzden!
Rize İdare Mahkemesinin kararını ‘hak-hukuk yerini buldu’ diye yorumlayan Kazım Delal, “Ne oldu, hani böyle bir proje yoktu. Şebekeye su alacağız diyorlar, sonra elektrik üreteceğiz diyorlardı. Bak gördün işte, sen buradan ne su alabilirisin ne de burada santral yapabilirsin. Çünkü biz buradayız. Bizi kabul etmiyorsanız birimiz Andon Vadisi’ni terk edecek. Ben 70 yıldır burada yaşıyorum, yerim-yurdum burası, ben terk edemem! HES şirketi terk edecek! Artık çıkın vadimizden, terk edin buraları, çekin elinizi köyümüzün üzerinden. Bizi rahat bırakın” diye konuştu.
Rize Belediyesi’ne bağlı Andon İçme Suyu Tesisleri Yapma ve İşletme Birliği’nin, tesise su sağlayan Poşut Deresi üzerinde yeni bir su alma yapısı (regülatör) çalışması başlatarak, tesisler içerisinde HES yapılması için başlatılan çalışmaya karşı çıkan köylüler ile Smart HES firması çalışanları arasında yaklaşık 6 aydır yaşanan gerginlik böylece yargı kararıyla sonlanmış oldu.
Yaşanan gelişmelerin ardından, projeye karşı gösterdikleri tepki ve protestolar sonrasında defalarca jandarma tarafından gözaltına Kazım Delal ile Yusuf Esir hakkında Rize Sulh Ceza Mahkemesinde açılan dava ise devam ediyor.