Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Mehmet Uçum, başkanlık sisteminin yeni bir seçim sistemi tartışmasını beraberinde getireceğini belirtti. Uçum, uygun olan seçim sisteminin ‘daraltılmış bölge ve kontenjan vekilliği’ olduğunu söyledi. Daraltılmış bölge milletvekili sayısı 3 olursa seçim barajı yüzde 33’e, 5 olursa seçim barajı yüzde 20’ye yükselecek.
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Başdanışmanı Mehmet Uçum, Üsküdar'da katıldığı bir konferansta 16 Nisan'da gerçekleştirilen referanduma ilişkin açıklamalarda bulundu. Uçum yaptığı açıklamada, başkanlık sisteminin yeni bir seçim sistemini beraberinde getireceğini, en uygun seçim sistemin de 'daraltılmış bölge' ve 'kontenjan vekilliği' olduğunu söyledi.
Uçum, “Şu anda siyasi irade bir karar vermek zorunda. Artık yüzde 10’luk seçim barajı meclisin kuruluş ilkesi olamaz. Çünkü onun hükümet çıkarma gerekçesi ortadan kalktı. Daraltılmış bölge sistemi olabilir. Kontenjan milletvekilliği olabilir. Mesela bu temsilde adalet için önemli. Türkiye genelinde yüzde 1 oy almış her siyasi eğilim mecliste temsil edilsin. Yüzde 50 alana 50 tane kontenjan vekilliği verirsin yüzde 30 alana 30 tane yüzde 1 alana 1 tane yüzde 3 alana 3 tane sonuçta temsil çeşitliliğini sağlamış olursun. Tüm bu modeller çalışılır. Bir de yurtdışı milletvekilliğine ihtiyaç var. Yurt dışında 3 milyon seçmenimiz var. Onların da temsiline ihtiyaç var. Bütün bunlar konuşulacak konular. İlke olarak şunu bilmemiz lazım yeni model yeni seçim sistemi getirir” dedi.
Daraltılmış bölge Nedir?
Türkiye’de şu anda her şehir, belirlenen sayıda milletvekili çıkarıyor. Partilerin aldığı oy, D’hont sistemine göre hesaplanıyor.
“Daraltılmış bölge” modeline göre iller milletvekili çıkaramayacak. Ülke nüfus oranları doğrultusunda 5 milletvekili seçebilen bölgelere bölünüyor. Örneğin, 88 vekil çıkaran İstanbul 3 bölge yerine 18 bölgeye bölünüyor; Iğdır, Ağrı Ardahan gibi şehirler ise birleştiriliyor. Bu seçim bölgelerinin seçmen sayıları eşitleniyor, ve bölgelerin vekil sayıları yeniden hesaplanıyor.
Türkiye’de 1987 ve 1991 yıllarındaki seçimlerde ANAP kurucusu Turgut Özal’ın uyguladığı “daraltılmış bölge” modeli, ülkeyi en fazla 4 ya da 5 milletvekili çıkaracak bölgelere ayırmayı öngörüyordu. Daraltılmış bölge Türkiye’de 1987 ve 1991 yıllarında uygulanmıştı. 1991’de oyların yüzde 27’sini alan DYP sandalyelerin yüzde 39’unu kazanmış, oyların yüzde 10‘unu alan DSP ise sandalyelerin sadece yüzde 1,5’unu kazanabilmişti.
Bu yöntemin metropollerde HDP’ye dezavantaj sağlamasına karşın doğu ve Güneydoğu bölgelerinde ise avantaj sağlaması öngörülüyor. Bu yöntemin uygulanması durumunda halen 85 seçim çevresi bulunan Türkiye’de seçim çevresi sayısı en az 100' çıkacak. Seçim çevrelerinin artması vekil seçilmek için alınması gereken Oyun yükselmesi anlamına gelecek. Bu yöntemle İstanbul’da halen üç olan seçim çevresi sayısı 18’e, Ankara’da iki olan seçim çevresi sayısı 7’ye, İzmir’de iki olan seçim çevresi sayısı ise 6’ya çıkacak. Bursa 4, Adana, Antalya, Diyarbakır, Gaziantep, Mersin, Kocaeli, Konya ve Şanlıurfa 3 seçim bölgesi olacak.
Aydın, Balıkesir, Denizli, Eskişehir, Erzurum, Hatay, Kayseri, Malatya, Manisa, Kahramanmaraş, Mardin, Muğla, Ordu, Sakarya, Samsun, Tekirdağ, Trabzon ve Van’da ise 2 seçim bölgesi olacak.
Kontenjan Vekilliği Nedir?
16 Nisan referandumundan sonra milletvekili sayısı 600’e çıktı. Bu milletvekili sayısının 100’ü kontenjan vekili olarak belirleniyor. Her parti aldığı oy oranı kadar kontenjan vekili çıkarıyor. Bölgelerden ise 500 milletvekili çıkıyor.