1975-79 yılları arasında Kamboçya’da yüzbinlerce insanın ölümünden sorumlu olan devlet başkanı Khieu Samphan ve Kızıl Kmerler Yardımcısı Nuon Chea’nın soykırım sebebiyle hüküm giydi.
Kızıl Kmer rejiminin, 4 yıllık iktidar süresince çoğu etnik olarak Kmer toplumundan olmak üzere yüzbinlerce insanın ölümüne sebep olduğu tahmin ediliyordu.
Açılan ilk mahkemenin soykırımdan suçlu bulduğu 92 yaşındaki Nuon Chea (sağda), Kızıl Kmerler'in kurucusu Pol Pot'un yardımcısı, 87 yaşındaki Khieu Samphan (solda) ise devlet başkanıydı.
İki yönetici daha önce de insanlığa karşı suçlu bulunarak ve müebbet hapse mahkum edilmişlerdi. Birleşmiş Milletler (BM) tarafından da desteklenen mahkeme iki yönetici Kamboçya'da yaşayan Çam Müslümanları ve Vietnamlı azınlığa karşı soykırım yapmaktan hüküm giydiler.
Mahkemenin bu kararıyla Kızıl Kmer rejiminin uygulamalarının uluslararası hukuktaki tanımıyla soykırım olduğu ilk kez resmen hükme bağlanmış oldu.
1975 yılında Kızıl Kmerler iktidara gelirken Kamboçya’nın nüfusu 7,5 milyon kadardı. 1979 yılında Kızıl Kmerler Vietnam'ın askeri müdahalesi sonucunda devrildiğinde Kamboçya'nın nüfusu 6,8 milyona kadar düşmüştü.
Kızıl Kmerler kimdi?
Pol Pot adıyla bilinen Saloth Sar liderliğindeki Kızıl Kmerler Fransa'da eğitim görmüş bir grup Maocu Kamboçyalının başını çektiği bir siyasi hareketti.
Pol Pot (solda) Kamboçya'yı sınıfsız bir tarım toplumu olarak tahayyül etmişti
İktidarda olduğu 4 yıl içinde hareket kendine yeterli, bir tarım toplumu yaratma amacıyla kentleri boşalttı, nüfusun tamamını tarım kooperatiflerinde çalışmaya zorladı. Parasız, eğitimsiz, eşitlikçi bir toplum projesini hayata geçirmeye çalıştı.
Bu kapsamda milyonlarca insan ölümüne çalıştırılırken, çöken ekonomiyle birlikte yüz binler de açlıkla karşı karşıya kaldı.
1975 ile 1979 arasında Kızıl Kmerler "halk düşmanı" olarak tanımladıkları aydınlar, azınlıklar, eski hükümet görevlileri ve aileleri gibi farklı grupları işkenceden geçirdiler ya da öldürdüler.
Dönemin yetkilileri tarafından titizlikle kaydı da tutulan bu katliamların ve zulmün boyutları Kızıl Kmer yönetimini 20. yüzyılın en kanlı rejimlerinden biri olarak tarihe geçirdi.
Kızıl Kmerler iktidarı nasıl devrildi?
Halklarına yönelik soykırımlar gerçekleştiren Kızıl Kmerler’in iktidarı, Kamboçya halkından gelen destek ve taleple Vietnam Ordusu’nun bu ülkeye girerek başkent Pnom Pen’in ele geçirilmesiyle sona erdi. Vietnam, iktidarı Kamboçyalılara bırakarak kısa bir süre sonra ülkeden askerlerini çekti. Kamboçya Ordusundan gelen Heng Samrin devlet başkanı, Hun Sen ise Başbakan oldu.
Vietnam Ordusu ülkeye girdikten sonra Pol Pot ve askerleri Tayland ormanlarına kaçarak oradan Kamboçya’nın yeni yönetimine karşı yıllarca süren bir gerilla savaşı yürüttü.
Kızıl Kmerleri Batı ve Çin desteklemişti
Kızıl Kmerleri iktidarları (ve soykırımları gerçekleştirdikleri) döneminde destekleyen Batılı emperyalistler ve Çin devleti, iktidardan düştükleri dönemde de destekledi. Diplomatik zeminlerde de Pol Pot güçlerini Kamboçya’nın meşru hükümeti olarak tanımaya devam ettiler.