İktidarın faşist bir rejim inşası için siyasallaştırdığı yargı sopası ile sivil darbe girişimine karşı son 15 gündür uzun zamanların en büyük kitlesel eylemleri yapılıyor. Yüz binlerce, milyonlarca yurttaş hukuk, adalet, özgürlük, demokrasi talepleri ve yoksulluğa karşı meydanları dolduruyor.
Ülke bir yanda tarihinin en büyük gösterileri ile çalkalanırken öte yandan yağmacı sermaye kesimi tıkır tıkır işlerine devam ediyor. Yargı, iktidardaki sermaye partilerinin direktifleri ile hareket ediyor. Açılan birçok çevre davası da şirketlerden yana sonuçlanıyor.
En son, 2003 yılında Kanadalı TÜPRAG şirketinin Kışladağ Altın Madenine verilen ÇED olumlu kararı ile ilgili AİHM’nin “adil yargılama hakkı ihlali” kararını takmayıp “ÇED raporu hukuka uygun” diyen Uşak İdare Mahkemesini örnek olarak verebiliriz.
Suyumuzun başını altıncılar tuttu!
Öte yandan İzmir’in içme suyu havzasında 14 yıldır altın işletmeciliği yapan yine TÜPRAG Altın Şirketine ait Efemçukuru Altın Madeni kapasite artışına devam ediyor. Hem de yüz binlerce İzmirlinin içme suyunu sağlaması planlanan Çamlı Barajına su taşıyacak derelerin bulunduğu alanlarda.
Çamlı Barajına altın madeni bu bölgede çalışabilsin diye 14 yıldır ÇED izni vermeyen siyasi iktidar geçtiğimiz aylarda bu blokajını kaldırmış, barajla ilgili ÇED süreci başlatılmıştı. Hem altın madeni hem içme suyu barajı, üstelik aynı bölgede nasıl olacak? Aslında bu sadece İzmirlilerin değil, Kaz Dağı’nda içme suyu havzasında işletilen, işletilmek istenen altın madenleri nedeniyle Çanakkalelilerin de merak ettiği bir soru.
BM çoraklık raporu
Ancak, bugün bu sayfada daha önce defalarca anlattığımız bu meseleyi değil, Birleşmiş Milletler (BM) tarafından 2024 yılı sonunda yayımlanan kuraklık raporu ile ilgili bilgileri paylaşacağım. “Kuruyan toprakların küresel tehdidi. bölgesel ve küresel çoraklaşma eğilimi ve gelecek projeksiyonları” başlıklı rapor ülkemizi doğrudan ilgilendiriyor. Çünkü, önümüzdeki günlerde daha çok gündeme gelebilecek olan (Ülkenin bu baş döndürücü hızlarla değişen yakıcı siyasi gündeminden fırsat bulabilirse tabii) kuraklık, susuzluk olgusu, bu ülkede yaşayan tüm canlılar için yaşamsal önemde bir konu.
Bu konuda erken davranıp önlem almak yerine çiftçilerin suyunu yarıya indirmeyi bir çözüm olarak gören Aydın Valiliğinin geçtiğimiz haftalardaki “Bu sene sulama suyunun sadece yüzde 50’si verilecek” açıklaması ile ilgili tartışmaları hem bu köşede hem Çepeçevre Yaşam programında gündeme getirmiştik. Benzer uygulamaları önümüzdeki günlerde başka başka iller içinde de görmemiz çok büyük bir olasılık aslında. Bu yaklaşım susuzluğa, kuraklığa önlem olmaktan öte, sonuçlarının doğrudan halka bir mağduriyet olarak yansıtılması anlamına geliyor. Önlem alınacaksa eğer suları kirleten, aşırı su tüketen madenler ve enerji projeleri ile ilgili bir önlem alınması gerekir. Gerçek önlem ve kuraklık eylem planına buradan başlanmalı çünkü.
Kuraklık ne demek, çoraklık nasıl oluşur?
BM’nin çoraklık raporuna dönersek; belli bir dönemde yağışlardaki azalma olarak tanımlanan kuraklık, uzun dönem devam etmesi durumunda bitki örtüsünün ve toprak verimliliğinin azalması sonrası çoraklaşmaya dönüşüyor. BM’nin “çölleşmeyle mücadele sözleşmesi” raporuna göre, dünya topraklarının yaklaşık yüzde 77.6’sı, 2020’ye kadar geçen otuz yılda önceki 30 yıllık döneme kıyasla daha kurak koşullarla karşılaştı. Kurak alanlar yaklaşık 4.3 milyon kilometrekare genişledi. Küresel toprakların yaklaşık yüzde 7.6’sı çoraklaşma eşiklerini aştı. Böylece az çorak alandan daha çorak alan sınıfına dahil oldu bu topraklar. Eğer sera gazı emisyonları azaltılamazsa yüzyılın sonuna kadar dünyadaki yağışlı alanların yüzde 3’ünün daha kurak alanlara dönüşeceğine dikkat çekiliyor raporda. Rapor, iklim değişikliği ile artan sıcaklıkların, azalan yağışların dünyanın çorak bölgelerinin artmasına neden olacağını ortaya koyuyor. Raporda bu durumun etkileri ile ilgili görüşler de var.
Rapordan bazı veriler
Buna göre; yüzyılın sonuna kadar artacak çoraklaşma nedeniyle dünyadaki tüm toprakların beşte birinde ani ekosistem değişiklikleri yaşanabilir. Bu, dünyadaki pek çok bitki ve hayvan türünün yok olması anlamına geliyor.
Rapordan bazı veriler şöyle:
- Çoraklaşma, dünyadaki ekilebilir alanların yüzde 40’ını etkileyen, tarımsal sistemlerin bozulmasının ardındaki en büyük etken olarak kabul edilmektedir.
- 1990-2015 yılları arasında Afrika ülkeleri için gayrisafi yurt içi hasılada (GSYİH) kaydedilen yüzde 12’lik düşüşün sorumlusu olarak artan çoraklaşma gösteriliyor.
- Sera gazı emisyonları az da olsa artmaya devam ederse, gezegendeki tüm karaların (Grönland ve Antarktika hariç) üçte ikisinden fazlasının yüzyılın sonuna kadar daha az su depolayacağı tahmin ediliyor
- Çoraklaşma, arazi erozyonu, tuzlanma, organik karbon kaybı ve bitki örtüsünün bozulmasıyla birlikte dünyadaki arazi bozulmasının en önemli beş nedeninden biri olarak kabul ediliyor.
- Ortadoğu’da artan çoraklaşma, bölgede daha sık görülen ve daha büyük kum ve toz fırtınalarıyla ilişkilendiriliyor
- Artan çoraklaşmanın, iklimin değiştiği gelecekte daha büyük ve daha yoğun kontrol edilemeyen yangınlarda rol oynaması bekleniyor,
- Artan çoraklaşmanın yoksulluk, su kıtlığı, toprağın bozulması ve yetersiz gıda üretimi üzerindeki etkileri, dünya çapında, özellikle de çocuklar ve kadınlar arasında, artan hastalık ve ölüm oranlarıyla ilişkilendiriliyor,
- Artan kuraklık ve çoraklaşma dünya çapında, özellikle de Güney Avrupa, Ortadoğu ve Kuzey Afrika ile Güney Asya’nın aşırı kurak ve çoraklaşan bölgelerinden insan göçünün artmasında önemli bir rol oynuyor.”
Türkiye’ye etkileri
Peki bu çoraklaşma Türkiye’yi nasıl etkileyecek? Ülkemizin de içinde bulunduğu Akdeniz bölgesi çoraklaşma tehlikesi bakımından dünyanın en riskli alanları arasında gösteriliyor. Bir bölgesel kuraklık ülkesi olarak değerlendirilen Türkiye’deki meraların zaten yüzde 64’ünde yeterli bitki örtüsü yok. Önümüzdeki süreçte yaşanacak kuraklık ve çoraklaşma ile gıda güvenliğimiz çok ciddi bir tehdit altına girecek.
Bir yanda ülkemizde kalan son demokratik kırıntıları da yok ederek tek adam rejiminin çorak iklimini baskı ile ilelebet hakim kılmaya çalışan bir siyasi iktidar, diğer yandan tüm dünyada egemen olan kapitalist sistemin yol açtığı küresel ısınma kaynaklı kuraklık ve çoraklaşma!..
Hem ülkemizde hem dünyada insanca bir yaşamın devamı için işimiz çok zor. Kuraklığın da çoraklaşmanın da eşit, adil ve sömürünün olmadığı barışçıl bir ülke ve dünyada yaşamanın da tek yolu direnmekten geçiyor!..