Anket ayrıntıları
17-21 Temmuz 2025 tarihleri arasında 23 şehirde 2 bin 378 kişiyle online yapılan ankette, Türkçe dışında konuşulan anadillerin kullanım düzeyi ve bu dillere ilişkin talepler ölçüldü. Ankete İstanbul, Ankara, İzmir, Samsun, Balıkesir, Antalya, Mersin, Bursa, Adana, Diyarbakır, Erzurum, Batman, Van, Mardin, Şanlıurfa, Bingöl, Ağrı, Şırnak, Siirt, Batman, Dersim, Malatya ve Siirt katıldı.
Katılımcıların yüzde 88,2’si Kürtçenin Kurmanci lehçesini, yüzde 10,4’ü Zazakî/Kirmanckî lehçesini konuştuğunu belirtirken, geri kalanlar diğer dilleri konuşuyor. Anket sonuçlarına göre, katılımcıların yüzde 23,5’i anadilini “çok iyi”, yüzde 43,2’si “iyi”, yüzde 16,2’si ise “kötü” konuşuyor. Anadillerini iyi konuşanlar genellikle orta yaş grubunda, kötü konuşanlar ise genç yaş grubunda yer alıyor. Eğitim düzeyi arttıkça anadilini iyi konuşma oranında düşüş görülüyor.
Anadilin aile içi kullanımı
Araştırma, anne ve babaların ağırlıklı olarak kendi anadillerini konuştuklarını, katılımcıların da anne ve babalarıyla çoğunlukla anadillerinde iletişim kurduklarını ortaya koydu. Ancak katılımcıların yüzde 27,8’i eşleriyle sadece Türkçe iletişim kuruyor. Yaş büyüdükçe ve eğitim seviyesi düştükçe eşleriyle anadillerinde konuşanların oranı artıyor.
Hane içi kullanımda ise, katılımcıların yüzde 33,6’sının çocuğu yok, yüzde 40,1’i çocuklarıyla Türkçe konuşuyor. Kürtçe konuşanların oranı yüzde 24,7 iken, Zazakî/Kirmanckî konuşanların oranı yalnızca yüzde 1,3 olarak kaydedildi.
Müzik ve kitap kullanımında yüksek oran
Ankete göre, katılımcıların yüzde 77,9’u anadilde müzik dinlediğini, yüzde 15,4’ü anadilde kitap okuma seviyesini “çok iyi”, yüzde 22’si “iyi” olarak belirtti.
Okullarda anadil talebi yüzde 97,9
“Türkiye’de okulların tüm kademelerinde Kürtçenin eğitim dili olmasını ister misiniz?” sorusuna katılımcıların yüzde 97,9’u “Evet” yanıtını verdi. Anadilinin korunması ve geliştirilmesi için birinci öncelikli öneri olarak katılımcıların yüzde 51,9’u “Anadilde eğitim imkânının sağlanması” dedi. Bunu yüzde 16,6 ile “Anadile resmî/statü/yasal olarak tanınması”, yüzde 9,1 ile “Aile ve sosyal çevrede kullanımının sağlanması” izledi.
(MA)