Cizre’de sokağa çıkma yasakları döneminde 137 kişinin bodrum katlarında hayatını kaybetmesine dair kabul edilebilirlik ve esas üzerine görülen duruşmaya dair kararını açıklayan AİHM, iç hukuk yollarının tüketilmediğini ileri sürerek, başvuruyu kabul edilemez buldu.
Şırnak'ın Cizre ilçesinde 2015-16 yılları arasında uygulanan ve 137 insanın hayatını kaybettiği sokağa çıkma yasakları sırasında yaşanan insan hakkı ihlallerine dair Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne (AİHM) yapılan başvuruların duruşması 13 Kasım’da görüldü. Fransa’nın Strasburg kentinde kabul edilebilirlik ve esas üzerine görülen duruşmaya dair kararını açıklayan AİHM, davayı “kabul edilemez” buldu.
'İç hukuk yolları tüketilmedi'
AİHM kararında, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) 35'inci Maddesi kapsamında iç hukuk yolunun tüketilmediğini ileri sürdü. Mahkeme, Anayasa Mahkemesi (AYM) sürecinin tüketilmediği gerekçesiyle kabul edilemezlik kararı verdi.
Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) Ömer Elçi'nin yaptığı başvuru hakkında hala bir karar vermemesini de "makul" olarak değerlendiren AİHM, AYM'nin başvuru ile ile ilgili 4 yıldır karar vermemesinin "doğrudan AİHM'e başvurma yolunu açmayacağını" kaydetti. Kararda, AYM'nin sokağa çıkma yasakları başvurularında "etkisiz" olduğunun söylenemeyeceğine de yer verildi.
Av. Şenses: Karar, AİHM'nin sorgulanmasına yol açmıştır
Başvurucu avukatlardan Erkan Şenşes, sosyal medya hesabından AİHM kararına dair şu paylaşımlarda bulundu:
“AİHM, Cizre'deki sokağa çıkma yasaklarına yönelik Ömer Elçi adına 29 Aralık 2015 tarihinde @nesetgirasun ile birlikte yaptığımız bireysel başvuruda kabul edilemezlik kararı verdi.
Bilindiği üzere 13 Kasım 2018 tarihinde AİHM bu başvuru açısından Strazburg'da duruşma yapmıştı. AİHM özetle Anayasa Mahkemesi'nin sokağa çıkma yasağı başvurularında etkisiz olduğunun söylenemeyeceğini belirtti ve başvuranların bu yöndeki itirazını reddetti.
Oysa Anayasa Mahkemesi Ömer Elçi'nin Eylül 2015 yasaklarındaki başvurusu hakkında hala bir karar verebilmiş değil. AİHM bunu da makul görmüş kararında, bu durumun doğrudan AİHM'e başvurma yolunu açmayacağını belirtmiş.
AİHM bu kararla artık güncel hak ihlallerinde kendisine doğrudan gelinmemesini kabul ederek Mahkemenin varlık nedeninin de sorgulanmasına yol açmıştır. Anayasa Mahkemesi artık istediği başvuruyu istediği zamana yayarak karar verme hakkını elde etti.”
Ne olmuştu?
Şırnak'ın Cizre ilçesinde 14 Aralık 2015 tarihinde ilan edilen 79 günlük sokağa çıkma yasağının devam ettiği 7 Şubat 2016'da, 137 kişinin mahsur kaldıkları 3 binanın bodrum katında yakılarak öldürülmüştü. Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiserliği, yaşananlar için "Kıyamet benzeri bir tablo" tanımlaması yapmıştı.
Bazı cenazeler halen kayıp
Kamuoyunda büyük tepkiye neden olan ve birçok kişinin sırf tedavi edilmediklerinden kaynaklı hayatını kaybettiği bodrumların birincisinde 31, ikincisinde 62 ve üçüncüsünde 44 kişi can verdi. Söz konusu bodrumlarda hayatını kaybedenler arasında, Cizre Halk Meclisi Eşbaşkanları Mehmet Tunç ve Asya Yüksel, gazeteci Rohat Aktaş, Demokratik Bölgeler Partisi (DBP) PM üyeleri, MKM sanatçıları, KJA üyeleri ve çok sayıda öğrencinin yanı sıra çocuklar da bulunuyordu.
Bodrumlarda hayatını kaybedenlerin bazılarının, cenazelerine halen ulaşılmış değil.
Bodrumların üzerine TOKİ konutları yapıldı
Olayın yaşanmasının ardından binalar yıkılarak, molozlarla doldurulan alanda, bir süre sonra Toplu Konut İdaresi (TOKİ) tarafından yeni konutlar inşa edilmeye başlandı. Etrafı bariyerlerle çevrili olan ve halen cenazelerin olduğu düşünülen alandaki konutların yapımı da neredeyse sonlanmak üzere.
Tüm girişimlere rağmen öldürülen kişilerin ölümlerine ilişkin başlatılan soruşturmaların birçoğu hakkında, "takipsizlik" kararı verildi. "Örgüt üyesi" iddiasıyla verilen kararların birçoğunda, ölümler "hukuka uygun" kabul edildi.
Tüm bunların yanı sıra, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) yaşam, özgürlük ve güvenlik hakkının ihlal edildiği ileri süren Ömer Elçi ve bodrumlarda yaralıyken hayatını kaybeden Orhan Tunç adına yapılan başvuruları kabul ederek, 13 Kasım 2018 tarihinde duruşma yapmıştı.