DİSK’e bağlı araştırma enstütüsü DİSK-AR’ın TÜİK’in güncel verilerinden yola çıkarak hazırladığı rapora göre, geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 20’ye ulaştı.
Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Enstitüsü (DİSK-AR), Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) bugün (16 Mayıs 2016) açıkladığı Şubat 2016 dönemi Hane Halkı İşgücü Araştırması sonuçlarını değerlendirdi.
DİSK-AR'ın hazırladığı rapora göre elde edilen sonuçlar şöyle:
– TÜİK'e göre 2016 Şubat ayında dar tanımlı işsizlik oranı 2015 yılının aynı dönemine göre yüzde 0,3 azalışla yüzde 10,9 oranında gerçekleşti. Ancak işsizlik ve istihdamda vahim tablo sürüyor.
– Geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 20'ye ulaştı.
– Dar tanımlı işsiz sayısı 3 milyon 224 olurken, geniş tanımlı (gerçek) işsiz sayısı 6,5 milyona yaklaştı.
– İmalat sanayiinde istihdam kaybı devam ederken, artış hizmetler sektöründe gerçekleşti.
– Tarım dışı işsizlik yüzde 12,7, genç işsizliği ise yüzde 18,6 olarak gerçekleşti.
– İşsizlikte toplumsal cinsiyet eşitsizliği bütün boyutlarıyla sürüyor. Tarım dışı genç kadın işsizliği yüzde 24,4'e ulaştı.
– Genç ve eğitimli işsizliğinde çarpıcı artışlar var. Son 2 yılda 181 bin üniversite mezunu işsizler ordusuna katıldı.
– Üniversite mezunu işsizlerin sayısı 670 bine ulaştı. Üniversiteli işsizlikte 2 yıllık artış yüzde 35 oldu.
– 678 bin işsiz iş bulma ümidini kaybetti.
– Türkiye yüksek işsizliğe sahip ülkeler arasında yer almaya devam ediyor.
İşgücüne dahil her 5 kişiden 1'i işsiz
Raporda şu tespitlere de yer verildi:
– TÜİK tarafından kullanılan dar tanımlı (standart) işsizlik hesaplamaları işgücü piyasalarındaki gerçek durumu yansıtmıyor. Dar tanımlı işsizlik hesaplarının taşıdığı kısıtlar nedeniyle, işsizliğin gerçek boyutlarının anlaşılması için geniş tanımlı (alternatif) işsizlik verilerine bakmak zorunludur.
– Geniş tanımlı işsizlik oranı Şubat 2016'da yüzde 19,9 olarak gerçekleşti. Geniş tanımlı işsiz sayısı ise 6 milyon 437 bine çıktı. Böylece ülkemizdeki gerçek işsiz sayısı 6,5 milyona yaklaştı. Bu tablo işgücüne dahil her beş kişiden birinin işsiz olduğu anlamına geliyor.
– İşsizlik oranlarında son iki yılda yükseliş eğilimi sürüyor. Değişik ölçütlere göre hesaplanan neredeyse tüm işsizlik oranlarında son iki yılda yükseliş eğilimi gözleniyor
– Tarımsal istihdamda ücretsiz aile işçiliğin önemli bir yer tutması nedeniyle, işsizlikte gerçek durumu anlamak için tarım dışı işsizlik verileri büyük önem taşıyor. Nitekim tarım dışı işsizlik oranları yüzde 12,7 ile standart işsizlik oranının oldukça üzerinde gerçekleşti. Son iki yılda tarım dışı işsizlik oranlarında artış eğilimi sürmektedir.
– İşsizliğin toplumsal cinsiyet boyutunda çarpıcı eşitsizlik devam ediyor. Kadın işsizliği her alanda daha yüksek seyrediyor. Kadınlar daha az istihdam edilip daha çok işsiz kalıyor. Şubat 2016'da yüzde 12,7 olarak gerçekleşen kadın işsizliği ortalama işsizlik oranının oldukça üzerindedir. Tarım dışı kadın işsizliği yüzde 16,3, tarım dışı genç kadın işsizliği ise yüzde 24,4 ile en yüksek işsizlik türüdür. Yüksek öğrenimli kadın işsiz oranı ise yüzde 14,3'tür. 2014-2016 arasında işsizler ordusuna katılan 399 bin işsizin 223 bini, yüzde 56'sı kadındır. Oysa kadınların işgücüne katılım oranı sadece yüzde 31'dir.
– Genç işsizliğinde de iç karartıcı bir tablo söz konusudur. 2014 Şubat ayında yüzde 17 olan genç işsizliği Şubat 2016'da 18,6'ya yükseldi. Tarım dışı genç işsizliği ise yüzde 20,8 ile daha da yüksek seyretmektedir. Yüksek öğrenimli işgücünde işsizlik 2014 Şubat ayında yüzde 9 iken 2016 Şubat ayında yüzde 9,9'a çıktı.
– Yüksek öğrenimli işsizlik artış eğilimi ürkütücü boyuttadır. Şubat 2016'da yüksek öğrenimli işsiz sayısı 669 bine ulaştı. Şubat 2014'ten bu yana tam 181 bin üniversite mezunu işsiz ordusuna katıldı. Yüksek öğrenimli işsiz sayısı son iki yılda yüzde 35 oranında arttı. Yüksek öğrenimdeki işsizlik son yıllarda yapay biçimde artırılan yüksek öğrenim kapasitesinin bir sonucu olarak da görülebilir.
– Türkiye'nin işsizlik oranları karşılaştırmalı olarak da yüksek seyrediyor. Avrupa Birliği'nin istatistik ajansı Eurostat verilerine göre AB 28 ülkeleri, ABD, Japonya, Norveç ve İzlanda'nın da aralarında yer aldığı 33 ülke arasında Türkiye yüksek işsizlik oranı ile 8. sırada yer alıyor. İşsizliğin Türkiye'den yüksek seyrettiği ülkeler Yunanistan, İspanya, Hırvatistan, Güney Kıbrıs, Portekiz, İtalya ve Slovakya. AB 28 ülkelerinin işsizlik ortalaması yüzde 9 ile Türkiye'nin oldukça altında bulunuyor.
– Evde bakım hizmeti alan engelli yakınlarının istihdam içinde kabul edilmesi oldukça tartışmalıdır. Primsiz ödemeler kapsamında sosyal yardım alanların istihdamda kabul edilmesiyle istihdam yapay olarak artmaktadır. Oysa bu kişiler iş mevzuatı kapsamında iş sözleşme ile çalışmamaktadır. Memur ve diğer kamu görevlisi olarak da kabul edilmeleri mümkün değildir. Kendi hesabına çalışan ve işveren de olmayan bu kişilerin istihdam kapsamında sayılması istihdam verilerini tartışmalı hale getirmektedir. TÜİK evde engelli bakım ödeneği alanları Hanehalkı İşgücü Araştırması kapsamından çıkartmalıdır.
– İstihdam verilerini şişiren bir diğer kategori ise sadece 9 ay boyunca Toplum Yararına Çalışma Parogramları (TYÇP) kapsamında çalıştırılan ve iş yasası kapsamında işçi sayılmayanlardan oluşuyor. TYÇP programları kapsamında çalıştırılan işsizler bir yandan istihdamda görünürken öbür yanda işçilerin sahip olduğu haklara sahip değiller. TYÇP, "İşsizliğin yoğun olduğu dönemlerde veya yerlerde doğrudan veya yüklenici eli ile toplum yararına bir iş ya da hizmetin gerçekleştirilmesi yoluyla özellikle istihdamında zorluk çekilen işsizlerin çalışma alışkanlık ve disiplininden uzaklaşmalarını engelleyerek işgücü piyasasına uyumlarını gerçekleştirmek ve bunlara geçici gelir desteği sağlamak amacıyla İŞKUR tarafından uygulanan programlardır." Bir diğer ifadeyle bu programlar aktif işgücü piyasası programlarıdır. Bu program kapsamında çalışanlar iş mevzuatı kapsamında işçi kabul edilmemektedir.
Dar ve geniş tanımlı işsizlik nedir?
Dar tanımlı işsizlik: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından kullanılan işsizlik hesaplama yöntemidir. Referans dönemi içinde istihdam halinde olmayan (kâr karşılığı, yevmiyeli, ücretli ya da ücretsiz olarak hiçbir işte çalışmamış ve böyle bir iş ile bağlantısı da olmayan) kişilerden iş aramak için son dört hafta içinde iş arama kanallarından en az birini kullanmış ve iki hafta içinde işbaşı yapabilecek durumda olan 15 ve daha yukarı yaştaki kişiler işsiz kabul edilmektedir.
Geniş tanımlı işsizlik: Klasik dar tanım kapsamında yer alan işsizler yanında, iş bulma ümidini kaybeden işsizleri, iş aramayan ancak çalışmaya hazır olan işsizleri, mevsimlik ve zamana bağlı eksik çalışanları kapsayan alternatif işsizlik tanımıdır. Çalışma ekonomisi literatüründe kullanımı giderek artan bir hesaplama yöntemidir.