İlk olarak şirkette yazılım mühendisleri ve yapay zekâ sistemleri geliştirmeye odaklanmış olanlar da dahil 1000’den fazla çalışanın imzasıyla, “İklim Adaleti Için Amazon Çalışanları” (Amazon Employees for Climate Justice – AECJ) üst başlığı altında yayımlanan mektuba Amazon dışından 2.400’ü aşkın kişi imza atarak destek verdi. Bunlar arasında Microsoft, Google, Meta, Apple, Uber, Salesforce, Cisco, SpaceX, Boeing, Washington Post, Oracle, Walmart, Target ve Starbucks gibi diğer büyük şirketlerde çalışanlar da bulunuyor.
Mektupta, özetle, şu görüşler dile getirildi:
“Biz, aşağıda imzası bulunan Amazon çalışanları, otoriterliğin küresel olarak yükselişe geçtiği ve iklim krizini tersine çevirmek için en önemli yıllarımızı yaşadığımız bu dönemde, bu agresif uygulamaya ilişkin ciddi endişeler duyuyoruz. Her ne pahasına olursa olsun, ‘warp hızı’yla* yapay zekâ (YZ) geliştirme yaklaşımının demokrasiye, işlerimize ve Dünya’ya çok büyük zarar vereceğine inanıyoruz. Bizler yapay zekâyı geliştiren, eğiten ve kullanan çalışanlarız, bu nedenle müdahale etme sorumluluğumuz var” diyen imzacı çalışanlar, bunun neden endişe verici olduğunu özetlediler.
“Amazon, yapay zekâ geliştirmek uğruna iklim hedeflerini bir kenara atıyor. Felaket seviyelerinde ısınmayı durdurmak için sadece birkaç yılımız var. 2040 yılına kadar net sıfır karbon emisyonu taahhüdüne rağmen, Amazon’un yıllık emisyonları 2019’dan bu yana yaklaşık yüzde 35 arttı. YZ yarışı bu açıyı daha da büyütüyor. Şirket, yapay zekâ için yeni veri merkezleri inşa etmek üzere 150 milyar dolar harcamayı planlıyor. Bunların çoğu kuraklığa eğilimli bölgelerde kurulacak, kıt su kaynaklarını kullanacak, enerji taleplerinin elektrik şirketlerini kömür santrallerini çalışır durumda tutmaya veya yeni gaz santralleri inşa etmeye zorlayacağı yerlerde olacak. Amazon, veri merkezlerinin temiz enerji kullanmasını zorunlu kılacak mevzuatı bile engelledi. Bu arada AWS (Amazon Web Services) petrol şirketlerinin daha fazla petrol ve gaz aramasına yardımcı olarak karbon emisyonlarına yol açıyor.
“Amazon, bizi yapay zekâ kullanmaya zorlarken, bizi gözden çıkarmanın daha kolay olduğu bir geleceğe yatırım yapıyor. Andy Jassy, Amazon’un yakında yapay zekâ araçları ve “aracılarıyla” dolu olacağını ve daha az insan çalıştırmayı umduğunu söyledi. (Kalan) işlerimizin “daha da heyecan verici ve eğlenceli” olacağını iddia ediyor, ancak aslında şimdi yaşadığımız şey şu: daha yüksek beklenen çıktı ve daha kısa zamanda teslim çizelgeleri ve, mesleki gelişime çok az yatırım yapılırken, yapay zekâyı uygulamak için zaman ve kaynak israfına yol açan görevler. Lojistik sektöründeki çalışanlarımız, iş hızlandırmaları, gözetim, yaralanmalar ve tükenmişlikten özellikle etkilendi. Tüm bunlar, Amazon’un işçi haklarını koruyan Ulusal Çalışma İlişkileri Kurulu’nu anayasaya aykırı ilan etmeye çalıştığı sırada gerçekleşti.
Mektupta, Amazon’un 10 yıldır yapay zekâ konusunda hükümetin düzenlemelerine karşı lobi faaliyeti yürüten daha büyük bir teknoloji şirketleri ağının (Meta, Microsoft, Google) parçası olduğu belirtiliyor. Buna ek olarak, Jeff Bezos’un sahibi olduğu The Washington Post gazetesi, ona medya haberleri üzerinde etki gücü ve yapay zekâ konusunda kamuoyunun algısını şekillendirme gücü sağlıyor.
“Tüm bunlar ürkütücü, ancak hiçbiri kaçınılmaz değil”
“Amazon, sıradan insanlar için daha az koruma sağlayan daha militarize bir gözetleme devleti inşa etmeye yardımcı oluyor. Amazon, Meta, Microsoft ve Google ile birlikte önümüzdeki on yıl boyunca yapay zekâ üzerindeki devlet düzenlemelerinin yasaklanması için lobi yaptı; Trump, Yapay Zekâ Eylem Planı’nda devlet düzenleme eylemlerini mali olarak caydırdı. Amazon, otonom bir silah yazılım şirketiyle iş birliği yaptığını duyurdu. Toplu sınır dışı etmeye kelimenin tam anlamıyla enerji veriyor. Amazon, gözetleme devletini başka şekillerde de genişletiyor. Yapay zekâyı depo çalışanlarını ve elbette kendi müşterilerini gözetlemek için kullanıyor. Son olarak, Jeff Bezos, The Washington Post‘un sahibi ve bu yayın üzerinde daha fazla denetim kurmaya başladı; diğer büyük yapay zekâ oyuncuları, Instagram ve X gibi kitle iletişim ekosistemlerini kontrol ediyor. Bu iş birlikleri devam ederse, giderek otoriterleşen bir hükümetin ve sahip olduklarını iddia ettikleri tüm ilkelerden YZ hakimiyet yarışında vazgeçmeye istekli birkaç şirketin eline inanılmaz miktarda güç bırakmış olacağız.
Tüm bunlar ürkütücü, ancak hiçbiri kaçınılmaz değil. Daha iyi bir gelecek hâlâ çok yakın, ancak bunun için yapay zekânın maliyetleri ve ihtiyaç duyduğumuz güvenlik önlemleri konusunda gerçekçi olmamız gerekiyor.
Amazon yönetiminin aşağıdakilere bağlı kalmasını talep ediyoruz:
Çalışanların sesi olmadan yapay zekâ yok
Şirket genelinde, kuruluş düzeyindeki hedefler ve yapay zekanın kuruluşlarında nasıl kullanılması veya kullanılıp kullanılmaması gerektiği, yapay zeka ile ilgili işten çıkarmaların veya personel sayısının dondurulmasının nasıl uygulanacağı veya uygulanıp uygulanmayacağı ve yapay zeka kullanımının çevresel vb. yan etkilerinin nasıl azaltılacağı veya en aza indirileceği konusunda önemli bir sorumluluk üstlenecek, yönetici olmayan kişilerden oluşan etik yapay zeka çalışma grupları istiyoruz.
Kirli enerjiye yapay zekâ yok
Artık “Yapay zekâ klim krizini çözecek” gibi belirsiz vaatler yok. Amazon, tüm veri merkezlerini 7/24 %100 ek yerel yenilenebilir enerjiyle güçlendiren, petrol ve gaz şirketlerinin daha hızlı petrol çıkarması için özel yapay zek çözümlerine son veren ve iklim taahhütlerini nasıl yerine getireceğine dair ayrıntılı, bilim destekli bir yol haritası içeren bir kamu planı uygulamalı.
Şiddet, gözetim veya toplu sınır dışı etme için yapay zekâ yok
Amazon, fiziksel ürünlerden dijital altyapıya, filmlerden tıbbi hizmetlere kadar çok çeşitli ürün ve hizmetler satmaktadır. Gazze’deki sivilleri gözetlenmesine yardımcı olmaya, dron savaşlarında uzmanlaşmış yapay zekâ şirketleriyle işbirliği yapmaya veya bir kitlesel tehcir aygıtını desteklemeye ihtiyacı olmamalı.
Bu mektubu imzalayan Amazon çalışanları, saklanılacak sığınaklar değil daha iyi bir dünya inşa edilmesine inanıyor. Yapay zekânın vaat ettiği kazanımların herkese daha fazla oyun oynama ve dinlenme, aile ve arkadaşlarıyla vakit geçirme, doğanın büyüsüne kapılma, yaratma ve olduğumuz kişi olarak güvende hissetme özgürlüğü vermesini istiyoruz.
Bu, tarihte inanılmaz derecede önemli bir an. Öne çıkıp yapay zekânın gerçek faydaları ve maliyetleri hakkında bir konuşma başlatmamızın zamanı geldi. Çalışanlar daha önce Amazon’u daha iyi bir yola yönlendirdi ve bunu tekrar yapabiliriz. Gezegenimiz, insanları ve hayvanları için şimdi yaptığımız seçimler her zamankinden daha önemli. Gurur duyabileceğimiz seçimler yapalım.
Haber Merkezi
* “Warp hızı” astronomi biliminde teorik bir kavram. Uzayı bükerek ışık hızını aşmadan ışıktan hızlı yolculuk yapmayı ifade eder. Söz gelimi “Uzay Yolu” dizisindeki Atılgan gemisinin maksimum hızı 9.8 Warp’tır ve 9000 ışık hızına eşittir. Bu hızdaki bir uzay gemisi bir gün içerisinde 24 ışık yılı mesafeyi katedebilir.