Yayıncılar Birliği’nin 2016-2017 Yayınlama Özgürlüğü Raporu’na göre, 30 yayınevi kapatıldı, hapishanelerde Kürtçe kitaplar yasaklandı; Albert Camus ve Spinoza iddianameye örgüt üyesi olarak geçti.
Türkiye Yayıncılar Birliği (TYB) Haziran 2016- Haziran 2017 Yayınlama Özgürlüğü Raporu’nu yayınladı. TYB, Yayınlama Özgürlüğü Raporu’nu “Yayımlama özgürlüğünün sınırlarını ortaya koymak amacıyla” 1995’ten beri yayımlıyor. Raporda bu yıl olağanüstü hal ile artan kitap yasakları, suç delili sayılan kitaplar, yazarlara yönelik tutuklamalar, yayınevlerine saldırılar, milli eğitimdeki kitap kısıtlamaları, basın özgürlüğü tablosu, hapishanelerdeki kitap yasakları ve sosyal medyada artan baskı başlıkları yer alıyor.
Raporda ayrıca, 1656 kişinin sosyal medya paylaşımlarından tutuklu olduğu söylenirken Türkiye’nin Twitter sansüründe dünyada birinci olduğu kaydediliyor. Dünyanın en büyük internet ansiklopedisi Wikipedia’nın kapatılması da raporda yer alıyor.
Kapatılan yayınevleri
Bianet.org’dan Tansu Pişkin’in haberine göre, 27 Temmuz 2016 tarihli kanun hükmünde kararname (KHK) uyarınca, 16 TV kanalı, 2 radyo kanalı, 45 gazete ve 15 dergiyle birlikte ‘Fethullahçı Terör Örgütü (FETÖ)’ ile ilişkilendirilen 29 yayınevi kapatıldı. 29 Ekim’de yayınlanan KHK ile kapatılan yayınevlerinin sayısı 30 oldu.
Kapatılan yayınevleri şöyle: Altınburç Yayınları, Burak Basım Yayın Dağıtım, Define Yayınları, Dolunay Eğitim Yayın Dağıtım, Giresun Basım Yayın Dağıtım, Gonca Yayınları, Gülyurdu Yayınları, GYV Yayınları, Işık Akademi, Işık Özel Eğitim Yayınları, Işık Yayınları, İklim Basın Yayın Pazarlama, Kaydırak Yayınları, Kaynak Yayınları, Kervan Basın Yayıncılık, Kuşak Yayınları, Muştu Yayınları, Nil Yayınları, Rehber Yayınları, Sürat Basım Yayın Reklamcılık Eğitim Araçları, Sütun Yayınları, Şahdamar Yayınları, Ufuk Basın Yayın Haber Ajans Pazarlama, Ufuk Yayınları, Waşanxaneya Nil, Yay Basın Dağıtım, Yeni Akademi Yayınları, Yitik Hazine Yayınları, Zambak Basın Yayın Eğitim Turizm, Evrensel Basım Yayın.
Okuma yazma bilmeyen çift ‘yasak yayın’dan tutuklandı
Rapora göre kitap toplatma kararları alındı, yayınevlerine tebliğ edilmedi. Ekin Yayıncılığın 160, Belge Yayınevinin ise “bandrolsüz olmaları” gerekçesiyle 2 bin 200 kitabına el konuldu. Belge Yayınlarının, hakkında daha önce toplatma kararı olan 2 kitabının 29 kopyası da el konulanlar arasındaydı.
Aram Yayınevinin 72, Tekin Yayınevinin 1, Kırmızı Kedi Yayınlarının ise henüz piyasaya çıkmayan 1 kitabı ve mizah dergisi Leman’ın yayımlanmayan “darbe özel sayısı” hakkında toplatma kararı verildi.
15 Temmuz sonrası bazı il ve ilçelerde Fethullah Gülen’in yazmış olduğu kitapların çöplerde bulunması üzerine soruşturma başlatıldı. Gözaltılar ve tutuklamalar yaşandı. Bakırköy Nöbetçi Sulh Ceza Hakimliği kararıyla Gülen’in kitaplarını basan yayınevlerinin 672 kitabı ve elektronik materyali için toplatma kararı verildi. Böylece halk kütüphanelerinde yer alan 2 milyon kitaptan 135 bini “FETÖ’nün yayınevlerine ait olduğu” gerekçesiyle kütüphanelerden çıkarıldı. Zülfü Livaneli’nin “Huzursuzluk” romanının reklam afişlerinin metrolara asılmasına Olağanüstü Hal (OHAL) gerekçesiyle izin verilmedi.
Ayrıca raporda yer alan bilgiye göre, İzmir’de okuma yazma bilmeyen çiftçi Halime ve Ramazan Akdağ çifti, evde bulunan kitap ve dergiler gerekçe gösterilerek tutuklandı. 15 gün sonra itirazlarla serbest bırakılan çiftin soruşturması sürüyor. Kızları da soruşturmanın şüphelileri arasında.
Camus, Spinoza örgüt üyesi
Kapatılan Özgür Gazeteciler Cemiyeti Eş Başkanı Nevin Erdemir için hazırlanan iddianamede, Erdemir’in defterine not ettiği Albert Camus ve Baruch Spinoza isimleri yer aldı. İsimler, iddianamede “örgüt üyeleri” olarak geçti.
Ankara’daki Gezi olaylarıyla ilgili davanın iddianamesinde, Louis Althusser’in 1, Server Tanilli’nin 2 ve Nâzım Hikmet’in 1 kitabı suç delili sayıldı.
Arif Koşar’ın “Sınıf Tartışmaları Kapsamında Antonio Negri’nin Çokluk Kavramı” başlıklı doktora tezinin kapağı suç delili olarak soruşturma dosyasında yer aldı.
4 bin 800 akademisyen ihraç edildi
TYB raporuna göre, KHK’lar ile 4 bin 800 akademisyen kamu görevinden ihraç edildi. Yine KHK’lar ile beş edebiyatçı öğretmen de açığa alındı. Öğretmenlerden Murat Özyaşar beş gün tutuklu kaldı.
Gazeteci/yazar birçok isme kitapları ve yazıları nedeniyle haklarında “Örgüt üyesi olmak”, “Örgüte yardımcı olmak”, “dine hakaret” gibi suçlamalarla davalar açıldı. İleri Yayınlarının Sahibi Gökçe Fırat bu kapsamda hâlâ tutuklu yargılanıyor.
Yayınevleri ve kitabevlerine saldırılar
NT kitabevi zinciri ve Kırmızı Kedi Yayınları sivil saldırılara hedef oldu. Avesta Yayınlarının Diyarbakır Sur ilçesinde bulunan deposu kimliği belirsiz kişiler tarafından ateşe verildi.
Raporda, 8 Eylül 2015 tarihinde saldırıya uğrayan Kırşehir’deki Gül Kitabevi davasında tutuklu sanık kalmadığına yer verildi.
Can Dündar’ın başlığı ‘sakıncalı’ bulundu
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), 6 ve 8. sınıf öğrencilerine dağıttığı Türkçe ders kitaplarını “FETÖ propagandası” yapıldığı gerekçesiyle imha etti.
Kitapların içinden ayıklanan “sakıncalı bilgiler”de, bir metnin içinde geçen “Pensilvanya” kelimesi, Can Dündar’dan alınan “Yalnızlığa Alışmalı” başlığı yer aldı.
MEB 81 ile gönderdiği yazıyla “Zorla veya baskıyla velilere yardımcı kitap aldırılmayacak” talimatında bulundu.
Basın özgürlüğü: 162 gazeteci tutuklu
Rapora göre, 15 Temmuz öncesinde 39 olan tutuklu gazeteci sayısı 8 Mayıs 2017 itibariyle 162’yi buldu. 54 gazeteci ve yazarın mal varlıklarına el konuldu. Kurumlara ve gazetecilere çok sayıda soruşturma ve davalar açıldı, tazminat cezaları verildi. Raporda Cumhuriyet ve Özgür Gündem gazetelerinin davaları ayrıca ele alındı.
Hapishanede Kürtçe kitap yasak
Rapora göre, hapishanelerde 200 bini aşan tutuklulara yönelik yasak ve kısıtlamalar arttı. Tutukluların ellerinde bulunduracakları kitap sayısına sınırlama getirildi. 15 kitap sınırlaması hemen tüm hapishanelerde uygulanmaya başlandı. Ayrıca okunduktan sonra yönetime verilip değiştirilen kitapların değişim periyodunun iki ayı bulduğu belirtildi.
Yayınevlerinin veya gönüllülerin tutuklulara “bağış” olarak kitap göndermelerinin engellenmesi ve tutukluların kitap edinebilmeleri için bedel ödemeleri koşulu da raporda yer alan yasaklar arasında geçti.
Hakkında toplatma ya da yayın yasağı olmayan Kürtçe kitapların dilleri nedeniyle “sakıncalı” bulunarak bazı hapishanelere girişi engellendi. Antalya L Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu aldığı kararla terör soruşturmasından tutuklu bulunanlara sadece “ders kitapları” gönderilebileceğini belirtti.