CHP İstanbul Milletvekili Gamze Akkuş İlgezdi’nin başvurusu “Türkiye’nin AİHM karnesini” ortaya çıkardı. Veriler iktidarın insan haklarında sınıfta kaldığını gösteriyor
Adalet Bakanlığı’nın, Dışişleri Bakanlığı kaynaklarından derlediği verilere göre açıkladığı rakamlar, Türkiye’nin özellikle son yıllarda hak ihlalleri konusunda rekor kırdığını ortaya koydu.
BirGün’den Hüseyin Şimşek’in haberine göre; Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) tarafından yayımlanan istatistiklere göre, 1959-2011 yılları arasında AİHM’e Türkiye aleyhine yapılan ve bir karar organına havale edilen başvuru sayısı 42 bin 549 iken, 1 Ocak 2012-31 Aralık 2016 tarihleri arasında yapılan başvuru sayısı 24 bin724 olarak açıklandı. 2017 ise Türkiye açısından kara bir yıl oldu. AİHM’e yapılan 63 bin 369 hak ihlali başvurusunun, 25 bin 987’sinde Türkiye’nin mahkûm edilmesi istendi.
AKP döneminde yüzde 571 artış
2017 yılı verileri de hak ve özgürlük konusundaki kaygı verici gerilemeyi rakamlarla ortaya koydu. AİHM verilerine göre, 2002 yılında Türkiye aleyhine yapılan başvuru sayısı 3 bin 871 iken bu sayı 2017 yılı sonu itibarıyla 25 bin 987’ye ulaştı. Buna göre Türkiye’de son 13 yılda Türkiye aleyhine AİHM’e yapılan başvuru sayısında yüzde 571 artış yaşandı.
Hak ihlallerinde Türkiye ilk sırada
Adalet Bakanlığı’nın açıkladığı verilere göre, 1959-2016 yılları arasında Türkiye aleyhine toplam ihlal kararı verilen başvuru sayısı 2 bin 889 oldu. AİHM’in internet sitesinde yer alan 2017 yılı verileri de eklendiğinde, Türkiye’nin mahkûm olduğu dosya sayısı 2 bin 988’e ulaştı. Türkiye böylece 47 Avrupa ülkesi arasında ilk sırada yer aldı. Türkiye’yi bu alanda, Rusya (2.127 mahkumiyet), İtalya (1.819 mahkumiyet), Romanya (1.202), Ukrayna (1.188) ve Polonya (958 mahkumiyet) takip etti.
2017 karnesi
Türkiye, 2017 yılında, aleyhine açılan 116 davanın 99’unda, “en azından bir hak ihlalinde bulunulduğu” gerekçesiyle mahkûm edildi. AİHM verilerine göre Türkiye 2017 yılında adil yargılanma hakkının ihlali nedeniyle 46 dosyada suçlu bulundu. Kişi güvenliği ve özgürlüğünün ihlal edildiği gerekçesiyle verilen mahkûmiyet sayısı 19 olarak açıklanırken, Türkiye 16 dosyada ise düşünce özgürlüğüne yönelik kısıtlamalar nedeniyle mahkum oldu. 2017 verilerine göre Türkiye, 293 kez mahkûm edilen Rusya’nın ardından ikinci sırada yer aldı. Öte taraftan AİHM’in Türkiye’yi suçsuz bulduğu dosya sayısı ise sadece 4 olarak kayıtlara geçti.
Mahkûm olunan suçlar
AİHM verilerine göre 1959-2017 yılları arasında Türkiye’nin mahkûm edildiği 2.988 dosyanın dağılımı şu şekilde oldu:
Adil yargılanma hakkı (878), Kişi dokunulmazlığı ve güvenliği (726), Konut dokunulmazlığı ve mülkiyet hakkı (657), Uzun yargılama süresi (594), İnsanlık dışı ve aşağılayıcı muamele (316) Düşünce ve ifade hakkı (281).
Türkiye 2003 yılında 1 milyon 728 bin 351 avro tazminat ödemeye mahkûm edilirken bu rakam 2017 yılında 6 milyon 458 bin 742 avroya çıktı.
***
Ödenen Tazminat Miktarı
AKP iktidarı döneminde Türkiye aleyhine hükmedilen tazminat miktarı ise ciddi boyutlara ulaştı. Buna göre Türkiye;
2003 yılında; 1 milyon 728 bin 351 avro, 2004 yılında; 22 milyon 227 bin 431 Türk Lirası, 2005 yılında; 16 milyon 218bin 875 Türk Lirası, 2006 yılında; 12 milyon 847 bin 145 Türk Lirası, 2007 yılında; 26 milyon 221 bin 833 Türk Lirası, 2008 yılında; 10 milyon 391bin 440 Türk Lirası, 2009 yılında; 11 milyon 662 bin 799 Türk Lirası, 2010 yılında; 33 milyon 099 bin 333 Türk Lirası, 2011 yılında; 37 milyon 137 bin 069 Türk Lirası, 2012 yılında 10 milyon 135 bin 597 Türk Lirası ve 1 milyon 708 bin avro, 2013 yılında; 3 milyon 964 bin avro, 2014 yılında; 4 milyon 801 bin avro; 2015 yılında; 1 milyon 266 bin 580 avro, 2016 yılında ise 6 milyon 458 bin 742 avro tazminat ödemeye mahkum edildi.