AKP hükümeti, Soma faciasının ardından torba yasaya koyduğu maden işçileri lehine düzenlemeleri Meclis komisyonlarından geri çekmeye başladı. Alt komisyonda AKP’li vekillerin önerisi ve oylarıyla, yeraltında çalışan işçilerin 36 saate düşürülen çalışma süresi yeniden 45 saate çıkarıldı. Patronlar, yeraltında çalışan işçileri haftada 36 saat yeraltında, 9 saat de yer üstünde çalıştırabilecek.
Değişiklik önergesi AKP’li vekilden
Taşeronlaştırma ve madenlerle ilgili düzenlemeleri içeren torba yasa tasarısının, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nun alt komisyonunda yapılan görüşmeleri sona erdi. Sık sık tartışmaların da yaşandığı Komisyon görüşmelerine, AKP’li vekillerin verdiği ek değişiklik önergeleri damgasını vurdu. Komisyon toplantısı bitmeden hemen önce AKP Bursa Milletvekili Hüseyin Şahin’in verdiği değişiklik önergesi ile yeraltında çalışan işçilere getirilen “haftalık 36 saat çalışma süresi hakkı” ortadan kaldırıldı. Değişiklik önergesine muhalefet partileri karşı çıkarken, önerge AKP’li Komisyon üyelerinin oyları ile kabul edildi.
İlk düzenleme nasıldı?
Bakanlar Kurulu tarafından Meclis’e sevk edilen tasarının 7’inci maddesi İş Kanunu’nun çalışma sürelerini düzenleyen 63’üncü maddesinin birinci fıkrasına şu cümlenin eklenmesini öngörüyordu: “Yeraltı işlerinde çalışan işçiler için çalışma süresi haftada en çok otuz altı saat olup günlük çalışma süresi altı saatten fazla olamaz.”
Böylece maden işçileri de dâhil olmak üzere yeraltı işlerinde çalışan işçilerin haftalık çalışma süresi 45 saatten 36 saate düşüyor, işçinin günlük çalışma süresi ise 6 saat ile sınırlandırılıyordu. Bu düzenlemeye göre, işçiler, 45 saat değil 36 saat çalışarak, bugünkü ücretlerine hak kazanacaktı. Örneğin radyoloji teknisyenleri gibi maden işçileri de yasal 45 saatlik çalışma süresinin altında bir süre ile çalışmış olacaktı.
Ancak bu değişiklik maden patronlarının tepkisini çekti ve maden patronları AKP grubu üzerinde yoğun baskı kurdu. AKP, Komisyonda yaptığı değişiklikle maden lobisinin baskısına boyun eğdi.
Amaç gerekçede gizlendi
Öte yandan AKP’li vekil, değişiklik önergesinin gerekçesi ile asıl amacını gizlemeye çalıştı. Önergenin gerekçesinde, “Yeraltında çalışan işçilerin yeraltındaki yapacakları çalışmaya ilişkin süreler konusunda tereddütlerin giderilmesi amaçlanmaktadır” denildi. Oysa ilk düzenlemede herhangi bir tereddüt söz konusu değildi. Alt komisyon çalışmalarını tamamladığı için önümüzdeki salı günü, asıl komisyon olan Plan ve Bütçe Komisyonu toplanacak. Bu Komisyonun da çalışmalarını tamamlamasının ardından tasarı Meclis Genel Kuruluna gelecek.
Değişiklik ne getiriyor?
AKP Bursa Milletvekili Hüseyin Şahin’in verdiği önergenin ardından düzenleme şu hale geldi: “Yeraltı işlerinde çalışan işçiler için yeraltındaki çalışma süresi haftada en çok otuz altı saat olup günlük altı saatten fazla olamaz”.
Düzenlemeye, “yeraltındaki” ifadesinin eklenmesi ve günlük ibaresinden sonraki “çalışma süresi” ibaresinin çıkarılması ile birlikte, yeraltında çalışan işçilerin haftalık çalışma süresi yeniden 45 saate çıkarılmış oldu. Değişikliğe göre, işçiler yeraltında haftada en çok 36, günde en çok 6 saat çalıştırılabilecek. Ancak maden patronları, işçileri ayrıca yer üstünde haftada 9 saat daha çalıştırarak, çalışma süresini 45 saate tamamlayabilecek. Örneğin bir kömür madeninde, maden işçisi, günde 6 saat kömür ocağının içinde çalıştırıldıktan sonra 1,5 saatte çıkarılan kömürün ayrılması, istiflenmesi, depolanması ve taşınmaya hazır hale getirilmesi gibi yer üstünde yapılan işlerde çalıştırılabilecek. Böylece günlük çalışma süresi 7,5 olabilecek ve işçi haftada 6 gün çalıştığında yine 45 saat çalışmış olacak.
Çalışma Ekonomisi Doktoru ve Avukat Murat Özveri, torba yasa tasarısında AKP’li vekillerin yaptığı değişikliği, “Soma katliamı yaşandığında hükümet yangının üzerine önce bir su döker gibi yaptı, şimdi yaptıklarını geri alıyor.” diyerek değerlendirdi. Özveri ayrıca şunları ifade etti: “Bu değişiklikle birlikte haftalık çalışma süresi madenciler için 36 saate indirilmiyor yine 45 saat olarak kalıyor. İlk düzenlemede; yer altında çalışan maden işçileri için çalışma süresi 36 saatle sınırlandırılmıştı. İş Kanununa göre; madencilerin çalışma süresi 36 saat olsaydı bile ücretler düşürülemeyecekti. Hem asgari ücretle çalışanların hem de daha yüksek ücret alanların ücretleri sabit kalacaktı. Çalışma sürelerinin düşürülmesi kime maliyet getiriyorsa onlar itiraz eder. Bu düzenlemeye de maden patronlarının itiraz ettiği açık.”
İşkolu barajı yüzde 1
Torba yasa tasarısına Komisyonda eklenen bir madde ile Ekonomik ve Sosyal Konsey’e üye konfederasyonlara bağlı sendikalar işkolu barajı yüzde 1’de sabitlendi. Bu kapsama, Türk-İş, Hak-İş ve DİSK’e bağlı sendikalar giriyor. Yasaya göre bu sendikalar için işkolu barajı Ocak 2013’ten 1 Temmuz 2016’ya kadar yüzde 1 olarak uygulanacak, 1 Temmuz 2016’dan itibaren baraj yüzde 2, 1 Temmuz 2018’den itibaren ise baraj yüzde 3 olacaktı. Komisyonda verilen önergeye göre baraj yüzde 1 olarak uygulanmaya devam edecek. Ancak bağımsız sendikalar için baraj yine bugün olduğu gibi yüzde 3 olacak.