Dünya nüfusunun yar?s?n? olu?turan biz kad?nlar ayn? zamanda tüm dünyadaki yoksullar?n yüzde 70’ni olu?turmaktay?z. Gelir da??l?m?ndan pay?n? alamayan kad?nlar ve çocuklar yoksulluktan en çok etkilenen gruplar. Türkiye’de son verilere bak?ld???nda kad?n istihdam? yüzde 22’dir. Yani be? kad?ndan yaln?zca biri ücretli bir i?te çal??maktad?r. Neo-liberal politikalar?n etkisinde formel i?lerde kad?n istihdam? azalm??, güvencesiz i?lerde artm??t?r.
Kad?nlar eve, erkekler i?e
Her kriz dönemi politikas? gibi kad?n i?gücü ikincil plandad?r. Evi geçindirmesi gereken “reis”, asli unsur “erkek”tir. O zaman “kad?nlar eve, erkekler i?e” ?eklinde patriyarkal kapitalizm daha da görünür hale gelir. Kad?nlar evde görünmeyen emekleriyle ba? ba?a toplumsal yeniden üretim için didinirken, bir yandan da “aile ekonomisine destek” için ev eksenli i?lerle eve para getirmeye çal??maktad?rlar. D??ar?da çal??t?klar? i?ler ise yine kad?nl?kla özde? görülen, genellikle güvencesiz i?lerdir. Fason, ta?eron, ça?r? üzerine çal??ma i?i kad?nlar aras?nda daha yayg?n ve bu i?lerin de ücretleri genellikle daha dü?üktür.
Türkiye’de 1980’li y?llarda ba?layan özelle?tirme politikalar?ndan elbette ki sa?l?k sektörü de zamanla etkilenecekti. Nitekim “Sa?l?kta Dönü?üm Program?” olarak adland?r?lan plan sa?l?kta basamak basamak özelle?tirmenin ad?d?r. Programa göre sa?l?k sektörü, çal??anlar?yla beraber piyasaya sunulacak, sa?l?k bakanl??? sadece planlay?c?, denetleyici konumunu koruyacak, özel sa?l?k hizmeti sunucular? te?vik edilecek, sa?l?k hizmetinin finansman?nda vergiden, sigorta sistemine geçilecekti.
Vatanda?a yans?yan ilk uygulamalardan biri de Aile Hekimli?i oldu. Özellikle koruyucu sa?l?k hizmetinin öncelendi?i sa?l?k ocaklar?nda, doktoru, ebesi, hem?iresi, çevrecisi ekip halinde kendi bölgesine hizmet vermekteydi. Bunun yerine art?k, aile hekimi ve aile sa?l??? eleman?ndan olu?an mini ekipler, sadece kendisine ba?l? nüfusa hizmet sunmaya ba?lad?. Kad?nlar?n önceden sa?l?k hizmeti almak için ilk ba?vurduklar? yerler, evlerinin çok yak?n?nda olan sa?l?k ocaklar?yd?. Üstelik 15-49 ya? kad?nlara gebelik, bebek-çocuk izlemleri gibi do?rudan kad?n? ilgilendiren hizmetler, sa?l?k ocaklar?ndaki ekipler taraf?ndan, siz ba?vurmasan?z da ebelerin evlere yapt??? düzenli ziyaretlerle veriliyordu.
E?it, ula??labilir, ücretsiz sa?l?k hizmeti
Ba?ta da söyledi?imiz gibi yaln?zca yüzde 22’si istihdam edilmi? kad?nlar?n patriyarkal yap?dan kaynakl? genellikle “evde” oldu?u sonucundan hareketle kad?nlar?n, sa?l?kç?lar taraf?ndan ya?ad?klar? yerlerde görülmesi ya da sa?l?k hizmeti almak için ilk ba?vurduklar? merkezlerin e?it, ula??labilir, ücretsiz olmas? gerekir. Zira sa?l?k sadece fiziksel ya da biyolojik olarak de?il, ruhsal, toplumsal, kültürel yönlerden de iyilik halini ta??mal?d?r. Kad?nlar?n sa?l??? de?erlendirilirken de meselenin bu bütünlükte ele al?nmas? gerekir.
Bir ba?ka yön sa?l???n mali tablosuyla ilgili. Sigorta sistemi, bugün için GSS prim ödeme esas?na dayanmaktad?r. Sa?l?k hizmetinden yararlanmak için ki?inin prim borcu olmamas? gerekir. Üstelik hizmete ula?abilmek için bu primlere ek olarak katk? ve kat?l?m pay? ad? alt?nda giderek artan cepten ödemeleri de yapmak durumunday?z. Katk? ve kat?l?m paylar?n?n sa?l?k hizmetine ula?mada e?itli?i bozdu?unu söylemek zor de?il.
Kad?nlar para ödeyerek sa?l?k hizmeti sat?n almak zorundaysa, önceli?i çocuklar?, bak?m ihtiyac? olan yak?nlar? için kullan?yor, ciddi sa?l?k problemleri olmad?kça sa?l?k kurumlar?na ba?vurmuyorlar. Kald? ki kad?nlar?n ya?am boyunca sa?l?k hizmetinden yararlanma gereksinimleri erkeklere oranla daha fazlad?r. Daha çok hastalan?rlar, daha çok sa?l?k riski alt?ndad?rlar ancak sa?l?k problemleri de hastal?k olarak görülmez, kad?nl?kla ili?kilendirilir.
Kad?nlar?n görünmeyen eme?ini yok sayma GSS ile daha perçinlenmekte, sosyal devlet sorumluluklar?ndan geri çekilmenin bir sonucu olarak, evde hasta ve ya?l? bak?m i?lerinin tamamen kad?na yüklenmesiyle kad?n daha fazla eve hapsolmaktad?r.
Kad?nlar için; nitelikli, e?it, ula??labilir, ücretsiz ve cinsiyet körü olmayan, bütünlüklü bir bak?? aç?s?yla ancak sa?l?kl?l?k mümkün olacakt?r.