Paramaz ve 19 yoldaşı, içlerinde SYKP üyeleri ile Kenan Yenice ve Yazar Nevzat Onaran’ın da olduğu bir grup tarafından, topluca gömüldükleri Edirnekapı Ermeni Mezarlığında anıldılar.
SiyasiHaber
Sosyal Demokrat Hınçak Partisi Merkez Komite üyesi Paramaz (Madteos Sarkisyan) ve 19 yoldaşı 15 Haziran 1915’te Beyazıt Meydanında idam edilmelerinden sonra topluca Edirnekapı Ermeni Mezarlığına gömülmüştü.
Polisin yoğun önlem aldığı anmada Nevzat Onaran tarafından şu metin okundu:
“Onlar, Sosyal Demokrat Hınçak Partisi militanıydı…
Paramaz ve 19 yoldaşı 15 Haziran 1915’te idam edildi!
Tarih şahittir ki, Paramaz, Doktor Benne ve yoldaşları boyun eğmedi, yeni bir dünya ve kardeşlik mücadelesini, işkenceli sorguda, mahkemede ve darağacında da sürdürdü!
Onlar, “Ermeniler damla damla ölüyor” denilen puslu havada son nefesini darağacında veren cesaret abidesiydi…
Onlar, özgürlük maratonunun yiğit koşucularıydı…
Onlar, adaleti, barışı ve kardeşliği şiar edinmiş yurtseverlerdi…
Onlar, sömürüsüz bir dünya için sırt sırta vermiş sosyalistlerdi…
Paramaz’la yoldaşlarının idam edildiği ve “yüksek sesle ağlamanın bile yasaklandığı” zulmün iktidarında, yerinden-yurdundan kopartılan Ermeniler ölüme sürüldü, malı-mülkü gasp ve kültürel varlığı imha edildi…
Bu, Ermeni soykırımının ekonomi politiğiydi!
Bu ırkçı politikanın sürekli icrası sonucundadır ki, 1914-1923 döneminde Anadolu, Hıristiyan Ermeni ve Rum milletlerinden temizlendi…
Böylesine Türkçü politikaların icraatını ve sonucunu değerlendirmede, sınıfta kaldık; ancak yakın dönemde bilgilenmiş olmamız, ne denli ırkçı barikatla kuşatıldığımızın da izahıdır…
Bu, dünyayı değiştirmek mücadelesinde, hem Paramaz ve yoldaşlarıyla ideolojik-politik bağın olmadığının hem de kültürel çoraklığın ve Türk milliyetçiliği barikatının aşılamadığının ifadesidir!
104 yıl önce, yeni bir dünya mücadelesinde darağacına gitmekten korkmayan Paramaz ve yoldaşları şahsında, zulmün iktidarında hayatını kaybedenleri saygıyla anıyoruz…
Omuzumuzda, halkların kardeşliği ve barışı mücadelesinde yaptıklarımızın değil, yapamadıklarımızın ağırlığı daha fazladır!
Paramaz, Doktor Benne ve yoldaşlarına saygıyla” denildi.
Ne Olmuştu?
1914 yılının Haziran ayında Sosyal Demokrat Hınçak Partisi (SDHP) üyesi 120 kişi, İstanbul’da İttihat ve Terakki yöneticileri Talat, Enver ve Cemal Paşa'lara suikast yapılacağı ihbarı üzerine gözaltına alındı.
17 Eylül 1913’te, Romanya’nın Konstanz (Köstence) şehrinde SDHP'nin VII. Kongresi'nde böyle bir karar alınmıştır. Ancak alınan karar uygulamaya geçirilmemiştir.
Gözaltına alınanlardan 71'i araya giren aracılar sayesinde serbest bırakılırlar.
SDHP'nin Merkez Komitesi üyesi olan Paramaz (Madteos Sarkisyan) ve partinin diğer önde gelen isimlerinin de olduğu 49 kişi tutuklanır.
Tutukluların Divan-ı-Harp'de 17 gün süren yargılanması 10 Mayıs 1915'de başlar ve 27 Mayıs 1915'de sonuçlanır.
Divan-ı Harp’te yargılananlardan 27 kişi için de değişik hapis ve sürgün cezaları kararı verilir.
Hafızalara 20’ler olarak geçen Paramaz ve yoldaşları sorgulanmaları sırasında işkence görür, kötü hapishane koşulları içinde tutulur ve karar sonrası ayrı ayrı zincirlenerek Merkez Cezaevi adlı zindanın bodrumunda bekletilirler. 15 Haziran gece yarısı, sabaha doğru Beyazıt meydanında asılarak idam edilirler. Paramaz ve arkadaşlarının sehpadaki son sözleri “Yaşasın sosyalizm, yaşasın Özgür Ermenistan” olur. Sosyal Demokrat Hınçak Partisi Marksist bir parti programına sahip ve 2. Enternasyonal’e üye bir partiydi.