Çalışma yaşamında emekçilerin söz hakkının olmaması iş cinayetlerini artırıyor, ocak ayında en az 161 işçi yaşamını yitirdi
OHAL neden emekçilere karşı bir uygulama özelliği taşıyor?
OHAL ilanı sonrası ilk uygulama, zaten son derece zayıf olan emekçilerin iş güvencelerini koruyan yasaları fiilen ortadan kaldırmak oldu. FETÖ ile alakasız olan onbinlerce emekçi işsiz kaldı, diğer emekçiler de işsizlik tehdidi ile en temel haklarını dahi arayamaz duruma geldi.
Emekçiler üzerinde zorunlu BES (Bireysel Emeklilik Sigortası) kesintisi yapılması ve taşerona rahmet okutacak kiralık işçilik düzenlemesi uygulamaya konuldu; yani çalışma standartları ve sosyal haklar daha da geriletildi.
Diğer yandan OHAL, sermayeye önemli düzeyde teşvikler sağladı. Temmuz ayı sonunda gündeme gelen ve sonrasında yasalaşan ‘varlık fonu’ topluma ait olan kamu kaynakları (genel bütçe, yeraltı ve yerüstü kaynakları vs.) Bakanlar Kurulu’nun inisiyatifi ve tercihleri doğrultusunda sermayeye aktarım mekanizması olarak işlevlendi.
Aynı durum 2017 bütçesine de yansıdı. Çeşitli istisnalarla sermayeden alınan vergilerin olabildiğince azaltıldığı bütçede devlet kasası emekçilerden alınacak dolaylı vergilerle (ÖTV, KDV) doldurulup, daha sonra teşvikler vb. yollarla sermayeye aktarılıyor. Bütçe yetmezse devreye BES ve İşsizlik Sigortası Fonu girmekte.
Son olarak örgütlenme, toplu sözleşme ve grev hakkına değinmek gerekiyor. Metal sektörü işçilerinin en temel hakkı olan grevleri bir kez daha ‘milli güvenlik’ gerekçesi ile yasaklandı. Ancak yasaklanan sadece grev değil sendikal örgütlenme özgürlüğüdür. Neden?
“Bir yerde sendikal özgürlüklerden, toplu pazarlık hakkından söz edebilmek için mutlaka grev hakkının var olup olmadığına bakmak gerekir. Çünkü sendika özgürlüğünü de toplu pazarlık hakkını da belirleyen tek ve en önemli unsur grev hakkıdır. Grev hakkından yoksun bir evrende ne toplu pazarlıktan, ne de sendikal özgürlükten söz edilebilir. Her üçü de birbirini tamamlayan, birbirine vücut veren etkenlerdir, birbirlerinin olmazsa olmazıdır.”
Diş teknisyenlerinde silikozis nedeniyle ölümler sürüyor…
Ocak ayında diş protez teknisyeni 50 yaşındaki Zafer Yılmaz silikozis nedeniyle yaşamını yitirdi. Nam-ı diğer ‘Sakal Zafer’ mesleğe 15 yaşında başlamıştı. Silikozis teşhisi 2007 yılında konulmasına rağmen malulen emekli edilmediği için 2014’ün sonuna kadar çalışmak zorunda kaldı. Hastalığı 2015 yılında akciğer kanserine çevirince malulen emekli edildi.
Çalışma arkadaşlarının anlatımı: “2007’de emekli edilseydi daha uzun yaşayabilirdi. Zaten malulen emekli edilmeseydi 3 ay sonra kendisi emekli olabilecekti. Son zamanlarında nefes almakta da zorlanıyordu. Malulen emekli olması için ölmesini bekliyorlar. Uzun süre beraber çalışıyorduk. 3 gün eve gitmediğimiz oluyordu. İşyerlerinde hiçbir önlem yoktu. Yeni yeni önlemler alınmaya başlandı. Sağlık Bakanlığı denetmenleri gelmeden önce haberi geliyordu. Tedavi olabilmek için birçok kez kredi çekmek zorunda kaldı. En azından 20 bin TL borç bıraktı. Uzun yıllar bu işi yapmasına rağmen hala kötü şartlarda yaşıyordu. Çok hakkı yenildi. Nerdeyse 35 yıl çalıştı. 10 bin günü olması gerekirken sadece 5 bin günü vardı emekli olurken. Ölmeden önce nefes almakta, konuşmakta zorlanıyordu.”
Diğer yandan hakkını arayan diş protez teknisyenleri sürgün, işten atılma gibi baskılarla karşılaşıyorlar. Adana’da çalıştığı kamu kuruluşunda laboratuvarda bağımsız havalandırma kurulması, kabinli masaların alınması, çalışma ortamının genişletilmesi, risk analizinin gösterilmesi gibi taleplerde bulunan ve İSG Yasası’ndaki ‘çalışmama hakkı’nı kullanan diş protez teksinyeni Can Kılıç diş laboratuvarı olmayan bir ilçede görevlendirildi.
İş cinayetlerine karşı hukuksal hak arayışı sürüyor ama adaletsizlik devam ediyor…
Ocak ayında Soma, ev işçisi Rukiye Şimşek, Gemlik Gübre işçisi Uğur Çavdar, Esenyurt Fi Side davalarının duruşmaları yapıldı. Ancak en dikkat çekmesi gereken ve basında az yer alan bir davada karar açıklandı. Şirvan katliamında da maden sahibi olan Ciner’in işlettiği Afşin- Elbistan B Termik Santrali’nin Çöllolar Kömür Sahası’nda, 6-10 Şubat 2011’de toprak altında kalan ve dokuz arkadaşımızın halen çıkarılmadığı iş cinayeti davasında karar verildi.
Mahkeme heyetinin oy birliğiyle verdiği kararda Park Teknik Anonim Şirketi Genel Müdürü Şeref Göksu ile diğer personeller Yusuf Aydın, Refik Güray Eken ve Yakup Kaygusuz’u 4’er yıl 2’şer ay hapis cezasına çarptırdı. Mahkeme heyeti daha sonra bu cezayı 91 bin 200’er lira para cezasına çevirip 24 ay taksitle ödenmesine hükmetti. Mahkeme heyeti diğer 19 sanığın da beraatına karar verdi.
Ülkemizde zaten iş cinayetlerinin asli sorumluları yargı önüne çıkarılmıyor. Yargılananlar ise 2-3 yıl hapis yatıp geri kalan cezalarını ’24 taksitli para cezası’ şeklinde ödüyorlar. Peki soruyoruz? İşçiler yargıya nasıl güvensin?
Asgari ücret 1404 TL. Sağlıklı beslenme hayal!
İşçilerin aldığı ücretin yaşamını idame ettirmesinin birçok yönü var elbet. Ancak biz bu raporda sadece beslenme yönüne değineceğiz. Sosyal medyada gıda zamlarını paylaştığımız zaman ilginç! bir şekilde işçi sağlığı ve iş güvenliği ile ne alakası var? gibi belirli kesimlerden gelen sorulara muhatap oluyoruz, açıklayalım.
Ülkemizde haftalık çalışma saatleri malum ortalama 53-54 saat. 2017 Ocak ayından itibaren ise asgari ücret 1404 TL oldu. Asgari ücret neredeyse ülkemizdeki genel işçi ücretlerinin ortalaması haline geldi. 1404 TL ile 2000 TL arasında ücret alanlar milyonlarca işçi var.
Beslenmemizde iki husus var, yeterli ve dengeli olması. Ancak yapılan hesaplamalarda sadece yeterli olmaya yani alınan kaloriye bakılıyor. Dengeli olmasını ise devlet ve patronlar dikkate almıyor. Yeterli beslenmek için işçiler ve aileleri ekmek ve şeker temelli beslenmek zorunda kalıyor. Bu da hayatta kalmayı sağlıyor ama sağlıklı olmayı değil. Özellikle obezite hep işçilerin, yoksulların ailelerinde çocuklarda gözüküyor.
Yani et, süt, yumurta, balık bizim değil sadece patronların, zenginlerin yediği yiyecekler mi olacak? Biz sağlıklı beslenemeyecek miyiz? İşte bu yüzden de emekçiler de beslenmeye bağlı sağlık sorunları ülkemizde giderek artmaktadır. Aşağıda paylaştığımız iş cinayetlerinin nedenleri grafiğimiz incelendiğinde durum daha anlaşılır olacak.
İş cinayetlerinin nedenleri olarak ilk üç sıra değişmiyor: Trafik/servis kazası, ezilme/göçük ve yüksekten düşmeler. Aşırı çalışmanın bir sonucu olarak kalp krizleri ve beyin kanamaları ise son raporlarımızın hemen hemen tamamında dördüncü sırada. Mobbing, borç ve işsizlik baskısı nedenli intiharlar beşinci sırada. Son iki yıldır yaşamımızın bir parçası haline getirilen şiddet ise özellikle emekçileri vuruyor, bu duruma bireysel şiddet vakalarını da eklemek lazım.
Ocak ayında Türkiye’nin 50 şehrinde ve yurtdışında üç ülkede işçi kardeşlerimizi yitirdik…
25 ölüm İstanbul’da; 12 ölüm İzmir’de; 8’er ölüm Antalya ve Konya’da; 6’şar ölüm Bursa ve Şanlıurfa’da; 5’er ölüm Adana ve Gaziantep’te; 4’er ölüm Ankara, Denizli, Manisa, Zonguldak ve Kırgızistan’da; 3’er ölüm Aydın, Balıkesir, Bartın, Kahramanmaraş, Kocaeli, Sivas ve Trabzon’da; 2’şer ölüm Artvin, Bitlis, Bolu, Çanakkale, Isparta, Kayseri, Mersin, Muğla, Muş, Samsun, Tekirdağ ve Uşak’ta; 1’er ölüm ise Bayburt, Bingöl, Diyarbakır, Düzce, Edirne, Erzincan, Giresun, Hatay, Karabük, Kars, Kastamonu, Kırşehir, Kütahya, Nevşehir, Niğde, Ordu, Rize, Sakarya, Tunceli, Abhazya ve İran’da yaşandı…