Almanya’da Federal Parlamento’nun 1915 ‘de Ermenilerin katledilmesi olayını “soykırım” olarak nitelendirdiği tasarı kabul edildi. Oylamaya yalnızca bir milletvekili çekimser oy verdi. Tasarı Alman parlamentosundaki 4 partinin oybirliğiyle kabul edildi.
İktidardaki Hıristiyan Birlik partileri (CDU/CSU) ile muhalefetteki Yeşiller'in "1915-1916 yıllarında Osmanlı İmparatorluğu'nda Ermenilere ve diğer Hıristiyan azınlıklara uygulanan soykırımın hatırlanması ve anılması" başlıklı karar tasarısının onaylandı.
Karar tasarısı sadece Ermeni soykırımını kabul etmekle kalmıyor, Almanya’nın o süreçte Osmanlı hükümeti İttihat ve Terakki ile olan yakın işbirliği sonucu bu soykırımdaki rolünü kabul ediyor. Tasarını kabulünden sonra başta ders kitapları olmak üzere tarih yeniden ele alınıp yazılacak. Bir başka konuda, Türkiye’nin bugüne kadar sistematik olarak imha ettiği belgelerin örneklerinin bir kısmının Alman arşivlerinde de bulunması. Kaldı ki, Türkiye’nin arşiv tartışmasına karşın elde olan verilerle bu soykırım çoktan kanıtlanmış durumda idi.
Almanya’nın Faşist Hitler döneminde Yahudilere uyguladığı soykırım ,Alman devlet başkanı Willy Brand’ın yanısıra ,Almanya Federal Devlet Başkanı Johannes Rau tarafından da kabul edilmiş ve bu konuda özür dilenmişti. Johannes Rau, daha önce İsrail parlamentosu önüne çıkarak şu metni okumuştu: “İsrail halkı izlerken; öldürülenler, mezarı bile olmayanlar önünde eğiliyorum. Kendim ve kuşağım adına, geleceğini İsrail’in çocukları ile birlikte görmek istediğim çocuklarımız ve torunlarımız adına, Almanların yaptığı şey için affınızı istiyorum. Kurbanlar bizim geleceğimizin bir parçası olarak kalacak” Rau, İsrail gezisinden önce soykırımdan sağ kalanlar ile birlikte Auschwitz toplama kampını ziyaret etmişti.
Türkiye, bugün parlamentoda oylanacak Ermeni soykırımı tasarısı öncesi Almanya’ya karşı tepkinin tonunu düşürmüştü. Başbakan Binali Yıldırım ise Ermeni soykırımını ise sıradan bir olay olarak ele almıştı. Ankara olası bir kabul kararının ardından Berlin Büyükelçisi’ni geri çekmeden soykırım karşıtı tezini savunmayı sürdürmeyi planlıyor.
Masadaki seçenekler
Türkiye, bu güne kadar soykırım kararlarına karşı sert açıklamalar yaptı, hatta nota verdi. Bazı ülkelerdeki elçilerini geri çekti. ‘Geri çekme’ formülünün Almanya için işletilmesi durumunda Türkiye’nin Almanya Büyükelçisi Avni Karslıoğlu’nun istişareler için geri çağırılması ve Almanya’nın Ankara Büyükelçisi Martin Erdmann’ın da Dışişleri Bakanlığı’na çağrılarak Almanya’ya nota verilmesinin gündeme gelebileceği ifade ediliyor. Ancak Rusya ve Belçika’daki elçiler geri çağrılmadı.
Mülteci pazarlığı yok
Tasarının kabul edilmesi halinde Türkiye’nin mültecileri geri kabul anlaşmasından vazgeçeceği de dile getirilirken, kimi kaynaklar, “Göç ve mülteci sorunu başka bir kulvar” diyerek bu endişelerin gerçeği yansıtmadığını vurguladı.
24 ülke kabul etti
Dünyada 1915 olaylarını soykırım olarak kabul eden ülke sayısı 24. Avrupa Konseyi ve Avrupa Parlamentosu da soykırımı tanıdı. ABD’de 42 eyalette soykırım tasarıları yerel meclislerden geçti. ABD yönetimi ise 1915 olayları için soykırım yerine Ermenice “Büyük Felaket” anlamına gelen “Meds Yeghern” ifadesini kullanıyor. Soykırım tasarılarını kabul eden diğer ülkeler ise şöyle: Uruguay (1965), Güney Kıbrıs Rum Kesimi (1982), Arjantin (1993), Rusya (1995), Kanada (1996), Yunanistan (1996), Lübnan (1997), Belçika (1998), İsveç (2000), İtalya (2000), Vatikan (2000), Fransa (2001), İsviçre (2003), Slovakya (2004), Hollanda (2004), Venezuella (2005), Litvanya (2005), Polonya (2005), Şili (2007), Bolivya (2014), Çek Cumhuriyeti (2015), Avusturya (2015), Suriye (2015).