Adil Seçim Platformu seçim raporunu yayımladı. Raporda, milletvekilliği seçimlerinde tüm sandıkların yüzde 98.8’ini oluşturan 176.945 sandığın teyit edildiği açıklanırken, teyit edilemeyen sandık sayısı 3.532 olarak verildi. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ise teyit edilemeyen sandık sayısı 3.797.
Adil Seçim Platformu, 24 Haziran seçimlerine ait verileri, seçimlerde meydana gelen ihlaller ve antidemokratik uygulamaları hazırladığı rapor ile duyurdu. “24 Haziran’da adil bir seçim oldu mu?” sorusuna “Hayır” cevabının verilmesi ile başlayan raporda, “Türkiye, partilerin eşitsiz koşullarda yarıştığı bir seçim dönemine mahkum olmuştur. 24 Haziran seçimlerinin siyasi tarihe, seçmen iradesinin ‘demokratik koşullarda’ sandığa yansıdığı bir seçim olarak geçmesi hep tartışılır olacaktır” denildi.
Raporda, Adil Seçim Platformu’nun seçim organizasyonlarında 700 bin kişilik insan kaynağını hareketlendirdiği belirtilerek, “Sandık güvenliğinin yanı sıra, AA’nın manipülasyon çabalarını engellemek için gelen talep üzerine, seçim sonuçlarını canlı yayınlamaya karar vermiş, ancak bu konuda toplumun beklentisini karşılayamamıştır” özeleştirisinde bulunuldu. Raporda, ulusal düzeyde bağımsız izleme yapan grupların seçimin izlenmesine ve raporlanmasına yönelik çalışmalar yapan grupların dahi engellendiğine dikkat çekildi.
'YSK seçim yasaklarını denetlememiştir'
Seçimlerin OHAL koşullarında yapıldığının belirtildiği raporda, “298 sayılı kanunun 64. maddesine aykırı olarak açılış ve temel atma törenleri yapılmıştır. 298 sayılı kanunun 63. maddesinde ‘törenler tertiplemek, nutuklar söylemek, demeçler vermek ve bunlar hakkında her türlü vasıtayla yayınlarda bulunmak yasaktır’ denilmesine rağmen uygulanmamıştır. 298 sayılı kanunun 65. maddesine aykırı olarak kamu araçları ile seçim faaliyeti yapılmıştır. YSK, seçim yasaklarını denetlememiştir” denildi.
Hazine yardımında ilk sırada AKP var
Adil Seçim Platformu’nun yayımladığı raporda, hazine yardımında AKP’nin 417 milyon TL, CHP’nin 213,3 milyon TL, MHP’nin 100,2 milyon TL, HDP’nin 90,6 milyon TL aldığı belirtilirken; İyi Parti ve Saadet Partisi’nin ise hazine yardımı almadığı ifade edildi. Cumhurbaşkanı adaylık ücretlerinde ise Recep Tayyip Erdoğan’ın 86 milyon TL, Muharrem İnce’nin 16 milyon TL, Selahattin Demirtaş’ın 4 milyon TL, Meral Akşener’in 7 milyon TL, Temel Karamollaoğlu’nun 2 milyon TL olduğu paylaşıldı.
HDP'ye 93 saldırı
Eşit propaganda hakkının incelendiği raporda, Cumhur İttifakı’na 181 saatten fazla, Millet İttifakı’na 21 saat ve HDP’ye yarım saat TRT ekranlarında süre verildiği belirtilirken; televizyon reklamlarında ise Cumhur İttifakı’nın 278 saat, Millet İttifakı’nın 81 saat ve HDP’nin 1 saat yer aldığı ifade edildi.
Raporda, 24 Haziran seçimlerine hazırlık döneminde partilere yönelik gerçekleştirilen saldırılara ise şu şekilde verildi:
“HDP: 93 saldırı
İyi Parti : 12 saldırı
CHP: 12 saldırı
Saadet Partisi: 8 saldırı
MHP: Yok
AKP: 2 saldırı”
Seçim sürecinde HDP’nin 17 mitingi yasaklanırken; CHP’nin ve İyi Parti’nin 2 mitinginin yasaklandığı rapora yansıyan veriler arasında.
İhlallerin yoğunlaştığı alanlar
Raporda, ihlallerin yoğunlaştığı alanlar ise şu şekilde sıralandı:
Mühürsüz pusula
Başkası adına oy kullanma,
Güvenlik gücü müdahalesi
Oy kullanmanın engellenmesi
Seçim görevlilerine saldırı/müdahale
Kabine birden çok kişinin girmesi
Açık oy kullanımı
Toplu oy kullanımı
Oy pusulasının fotoğrafının paylaşılması
Parti görevlilerinin müdahalesi
Propaganda yasağının ihlali/parti sembolü kullanılması
Tehdit içerikli paylaşım
Oy sayım-dökümünün izlenmesinin engellenmesi
“24 Haziran Seçimleri doğru ve güvenilir bilgi ile bağımsız iletişim araçlarının Türkiye’nin en temel ihtiyaçlarından biri olduğunu bir kez daha kanıtlamıştır” diye belirtilen raporda, “Demokratik bir seçim sürecinde bir tanesinin bile gerçekleşmemesi beklenirken; bu kadar yoğun seçim ihlalinin ve güvenlik sorununun yaşanması, kanıtlanan toplu oy, açık oy kullanma vakaları ve can kaybına varan çatışmalar seçim sonuçlarının meşruiyetine gölge düşürecek nitelikte ve yoğunluktadır” denildi. Raporda, teyit.org tarafından tespit edilen 5 asılsız haber paylaşıldı.
Seçim günü ihlallerin duyurulması için açılan #SandıkDestek ve #Sandıkİhbar hashtaglerine gelen tweetlere yer verilen raporda, şu veriler paylaşıldı: “#SandıkDestek etiketiyle atılan 9767 tweet incelendiğinde, orijinal tweet sayısının 789, ihbara yönelik tweet sayısının ise 166 tweet ile sınırlı kaldığı ortaya çıkmaktadır. Atılan tweetlerin dağılımı aşağıdaki gibidir. Seçim günü kullanılan #Sandıkİhbar etiketi için de benzeri bir durum söz konusudur. Bu alanlar etkin kullanılamadığı için ihlallerin görünür kılınması yerine, manipülasyonun yaygınlaşmasının aracı haline gelmişlerdir.”
Raporda, #Sandıkİhbar hashtagine gelen tweetlere ilişkin ise şu verilere yer verildi: “Saat 12 itibariyle gelen 40 haberin 32 tanesi incelenmiş ve bu 32 haberin 27’si hatalı, 5’i doğrı çıkmıştır. Bu bilgi kamuoyu ile paylaşılmıştır. Saat 15 itibariyle 77 haberin 40 tanesi incelenmiş ve bu 40 haberin 27’si hatalı çıkmıştır. Bu bilgi kamuoyu ile paylaşılmıştır.”
İhlallerin yoğunlaştığı iller
Raporda, “İhlallerin yoğunlaştığı şehirler” başlığı altında, “24 Haziran’da yaşanan seçim ihlalleri Türkiye geneline yayılmakla birlikte; bazı il, ilçe ve okullarda yoğunlaşmaktadır. Urfa; Suruç, Eyyübiye, Akçakale, Haliliye ilçeleri, Bolu-Gerede, İstanbul-Bakırköy, İzmir – Göztepe, Bornova, Diyarbakır, Erzurum en çok ihlal haberinin geldiği yerler oldu” denildi.
'142 belgeyle toplu oy kullanımı tutanaklara yansımıştır'
Raporda, seçimlerde 142 belgesinin kullanıma ilişkin olarak şöyle denildi: “Özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde yer alan illerde ve kısmen sandık taşıma işlemi uygulanan yerlerde yoğun bir şekilde 142 belgesiyle toplu oy kullanımı tutanaklara yansımıştır. Bu belgeyle oy kullanan seçmenlere ait bilgilerin siyasi partilerde bulunmayışı ve bu seçmenlerin belirli seçim çevrelerinde kümelenmesi seçim sonucunu etkileyebilmekte ve seçim güvenliğine dair şüphe doğurmaktadır. 142 belgesiyle oy kullananların birçok yerde bu belgeyi sandık kuruluna sunmadığı, sunanların bu belgeyi sandık kuruluna teslim etmediği gözlemlenmiştir. Söz konusu belgeyle mükerrer oy kullanımının önlenebilmesi için herhangi bir önlem alınmadığı gibi bu belgenin ilçe bazında kaç kişi için düzenlendiği, bu belgeyle ilçe bazında toplamda kaç kişinin oy kullandığı ve Türkiye geneli kaç seçmene tekabül ettiği açıklanmamıştır.”
YSK sistemindeki hatalar
YSK sistemindeki hatalara yer verilen raporda, seçim sonuçlarıyla ilgili en temel sorunlardan birinin sandık sonuç tutanakları ile ilgili olduğu belirtilerek, “Kayıt altına alınmış sayım döküm cetvelleriyle sandık sonuç tutanakları arasında hem şekli hem de oy dağılımını etkileyen hatalar bulunmaktadır. Sandık sonuç tutanaklarında doldurulması zorunlu olan birçok alan boş geçilirken bazı tutanakların mühürsüz bazılarının ise imzasız bir şekilde sisteme girildiği gözlemlenmiştir. YSK’nin bu konuda yeterli eğitim vermediği görülmektedir. YSK tam doldurulmamış sandık tutanaklarını da geçerli saymıştır. Hatırlanacağı üzere seçimlerden hemen önce sandık kurulu başkanlarının ‘kamu görevlisi’ kişilerden belirlenmesine ilişkin yasal düzenlemeye gidilmiştir. Kamu görevlisi bir sandık kurulu başkanının sandık sonuç tutanağında yer alması gereken birçok önemli alanı doldurmaksızın kurul üyelerine imzalatması ve bu eksik haliyle ilçe seçim kuruluna teslim edebiliyor olması gibi vakalar tespit edilmiştir” ifadeleri kullanıldı.
Mobil uygulamadaki aksaklıklar
Adil Seçim Platformu’nun 24 Haziran seçimlerinde yapmayı amaçladıklarına, yaptıklarına, organizasyonlarına yer verilen raporda, “Adil seçim mobil uygulaması ve uygulamadaki aksaklıklar” başlığı altında şöyle denildi: “Adil Seçim Mobil Uygulaması 31 Mayıs 2018 tarihinde App Store ve Google Play Market’de yayına girerek, 24 Haziran 2018 erken seçim tarihine kadar toplam 366.000 kişi tarafından indirilmiştir. Adil Seçim Mobil Uygulaması, kullanıcı veri tabanını gerçek kişilerle oluşturabilmek için kayıt esnasında cep telefonu numarası doğrulamasına ihtiyaç duymaktadır. Talepte bulunan kullanıcıları cep telefonlarına gelen kodu alarak sisteme kayıt olmuştur; ancak bir kısım kullanıcı cep telefonuna kısa mesaj gelmediğinden şikayet etmiştir. Bu şikayetlerin ardından yapılan çalışmalar sonucunda bazı kullanıcıların doğrulama mesajı gönderen 6247 kodlu kısa mesaj göndericisinden mesaj alamadığı tespit edilmiştir. Bu sorun doğrulama kodunun, ikinci bir gönderici adı olan ‘ASP’ isminden de gönderilmeye başlanmasıyla büyük oranda çözülmüştür.”
Raporda, Adil Seçim Platformu İhbar ve Destek hatlarına gelen çağrılardan sabah 06.00’dan gece 01.00’e kadar 4479 çağrının cevaplandığı bilgisi paylaşıldı.
Kullanıcıların saat 17.55 itibariyle tutanak göndermeye başladığının belirtildiği açıklamada, “Toplam 79.914 tutanak sisteme yüklenmiştir. Tutanak göndermede sıkıntılar yaşadığını söyleyen kullanıcıların bir bölümü; tutanak fotoğrafı çekerken beliren kırmızı çerçevenin yeşile dönmemesinden; yeşile döndükten sonra gönderilen tutanağın gönderilememesinden şikayet etmiştir” ifadelerine yer verildi.
'SAAT 21.00'e kadar ciddi aksaklıklar yaşanmıştır'
Raporda, ortak seçim sonuçların açıklanması konusuna ilişkin şöyle denilmiştir: “Oy verme işlemi tamamlandıktan sonra, platform üyesi siyasi partilerin veri akışının başlaması ardından yaşanan Adil Seçim uygulaması altyapısıyla entegrasyon problemleri sebebiyle, sandık başlarından gelen seçim sonuçlarını karşılaştırarak yayınlama sisteminin çalışmasında, saat 21.00’e kadar ciddi sorunlar yaşanmıştır. Bu süre içerisinde seçim sonuçları paylaşılamamıştır. Sonuçlar, saat 21.00’dan sonra veri akışı normale dönmüş ve anlık sıkıntılar yaşansa da adilsecim.net üzerinden paylaşılmıştır.”
'415.000 sandık kurulu üyesi ve müşahit görevlendirilmiştir'
Gelen tutanak sayısı ve yüzdesinin paylaşıldığı raporda, “Yurtiçi, 180.524 sandığın %99,6’sında, seçmen sayısı itibariyle 56.342.263 seçmenin %99,9’unun oyunun güvenliğini sağlamak üzere yaklaşık 415.000 sandık kurulu üyesi ve 295.000 müşahit görevlendirmesi yapılmıştır” ifadeleri kullanıldı. Toplam yurtiçi sandık sayısının 180.524 olarak belirtildiği raporda, oy kullanılan yurtiçi sandık sayısının ise 180.477 olduğu bilgisi paylaşıldı.
Milletvekilliği seçimlerinde teyit edilmeyen sandık sayısı: 3532
Raporda, milletvekilliği seçimlerinde Adil Seçim Platformu tarafından 176.945 sandığın teyit edildiği ifade edilirken, teyit edilen sandık oranı yüzde 98 olarak gerçekleşti. 48.068.540 geçerli oyun teyit edildiğinin altının çizildiği raporda, teyit edilen geçerli oy oranı yüzde 98.8 olarak gerçekleşti. Öte yandan teyit edilemeyen sandık sayısı ise 3.532 olarak paylaşıldı. Teyit edilemeyen sandık sonuçlarının paylaşıldığı raporun ilgili bölümündeki veriler ise şöyle:
AKP: 350.454
CHP: 37.090
HDP: 23.385
İyi Parti: 30.103
MHP: 102.939
SP: 5.153
Diğer: 13.202
Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde teyit edilmeyen sandık sayısı: 3797
Raporda, cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ise teyit edilen sandık sayısı 176.680 olarak belirtilirken; teyit edilen sandık oranı ise yüzde 97.9 olarak gerçekleşti. 47.943.307 geçerli oyun teyit edildiğinin belirtildiği raporda, teyit edilemeyen sandık sayısı 3.797 olarak paylaşıldı. Bu sandıklar için açıklanan YSK sonuçları ise şu şekilde paylaşıldı:
Doğu Perinçek: 828
Meral Akşener: 31.954
Muharrem İnce: 64.880
Recep Tayyip Erdoğan: 499.211
Selahattin Demirtaş: 499.211
Temel Karamollaoğlu: 4.344
Seçim sonuçlarının açıklanmasına dair özeleştirinin verildiği raporda, “Platform bileşenleri; sebep olduğu güven kaybının giderilmesi için gerekli önlemleri almak ve 24 Haziran Seçimlerinden öğrendikleri doğrultusunda daha etkin ve etkili bir biçimde gelecek dönemde çalışma iradesini ortaya koymaktadır” denildi.
Adil Seçim Platformu'ndan YSK'ya sorular
Raporda, Adil Seçim Platformu’nun YSK’ya sormaya devam edeceğinin belirtildiği sorular şu şekilde sıralandı:
Türkiye genelinde kaç görevliye 142 belgesi verilmiştir?
Türkiye genelinde kaç görevli 142 belgesi kullanarak oy kullanmıştır?
YSK neden seçim tutanağında yer alan 142 belgesine ait sütunu partilere iletmemektedir?
YSK neden sandık seçmen listesi ile askıya çıkan listeleri açık şekilde paylaşmıyor. Listelerin bir ve aynı olduğu YSK tarafından kanıtlamalı.
Mernis’te hayatını kaybetmiş görünen ancak YSK’da seçmen olarak görünen kaç kişi vardır?
Oy pusulasının fotoğrafını paylaşan kişilere yönelik soruşturma açılacak mıdır?
Seçim günü yaşanan propaganda yasağı ihlali, güvenlik sorunları ve seçim yasağının çiğnenmesi vakalarına yönelik ne tür işlemler yürütülecektir?
Seçim sonuçları açıklanmadan sokağa çıkarak silahlı kutlama yaparak toplumun güvenliğini tehdit eden kişi ve gruplara yönelik soruşturma açılacak mıdır?
İçişleri bakanlığı tarafından dağıtılan tam yetki kartı nedir? Hangi mevzuata dayanarak ve hangi kriterlerle kişilere verilmiştir.
Adil Seçim Platformu'nun çıkardığı dersler
Raporda, Adil Seçim Platformu’nu genel politika dışında seçim süreci ve seçim gününe dair çıkardığı dersler şöyle sıralandı:
Seçim programı ve partilerin programları arasındaki arayüz problemi baskın seçim kaynakalı süre kısıtı nedeniyle şimdiden giderilmelidir.
Yetişmiş/tecrübeli sandık görevlileri seçim gününde önemli rol oynamaktadır. Partiler sandık görevlileri konusunda seçim öncesinde eğitim çalışması yapmalıdır.
Seçim eğitim çalışmaları sandık tutanakları dışındaki, seçim hilelerini de kayıt altına almaya yönelik bilgileri içermelidir.
Seçim sonucu ilanı, yani AA’nın rolü ve seçim güvenliği farklı kavramlar olup ayrı yapılanmalı ve çözüm üretilmelidir.
Bağımsız haber kaynağının bulunmadığı günümüz koşullarında mevcut iletişim araçlarının etkin ve doğu biçimde kullanılmasına yönelik kapasite artırılmalıdır.
ASP’nin ortak organizasyonu ile tarafsız ve adil sandık görevlisi ve müşahitler yapısı ülke genelini tam olarak kapsamasa da geçmiş seçimlere göre daha geniş bir kapsama alanına sahip olduğu görülmektedir. Gelecek seçimlerde demokratik bir adil seçim birliği sürüdürülerek devletin sağlamadığı açık, şeffaf ve güvenilir seçim organizasyonu sağlanmalıdır.
Seçim ihlallerinin yoğunlaştığı illerde seçim güvenliğinin sağlanmasına yönelik detaylı çalışmalar yapılmalıdır.
Seçim günü görev alan kişilerin seçim ihlallerine yönelik nitelikli kanıt ve veri toplanmasına dair bilgi edinmeleri sağlanmalıdır.
'İktidarın eşitsiz tavrı sıkı bir takiple etkisizleştirilebilir'
Raporun sonuç kısmında, “24 Haziran seçimleri demokratik, adil ve eşit koşullar altında gerçekleşmemiştir” denilerek, şu ifadelere yer verildi:
“Türkiye’nin önünde bulunan Yerel Seçim takvimi benzeri tehditleri barındırmaktadır. Yerel seçimlerin adil koşullarda gerçekleşmesi her zamankinden daha fazla iş birliği ve ortaklığı gerektirmektedir. Bu sebeple öğrenilmiş dersler ışığında iktidar dışındaki tüm politik ve demokratik grupların yerel seçimler için bugünden başlayarak birlikte çalışmaya ve seçmen iradesini her tür manipülasyona karşı korumaya ihtiyacı ve sorumluluğu vardır. Sonuç olarak; eşitsiz koşullarda gerçekleşen 24 Haziran Seçimleri hatalardan ders çıkarma ve daha iyi örgütlenme konusunda bir olanak sunmaktadır. İktidarın tüm süreçlere yayılan eşitsiz tavrı ancak kolektifleşme, daha fazla bilgilenme ve bilgilendirme ve daha sıkı bir takiple etkisizleştirilebilir.”
(Dokuz8haber)