Polonya’da iktidarda bulunan Hak ve Adalet Partisi’nin lideri Jaroslaw Kaczynski, ülkesinin 2. Dünya Savaşı’nda Nazi ordularının neden olduğu kayıplar nedeniyle Almanya’dan maddi tazminat talep edeceğini açıkladı.
Hitler rejiminin savaş sırasında Polonya'ya saldırması, ardından da Sovyetler Birliği'nin müdahale etmesi sonucu, Polonya'nın ulusal bağımsızlığı sona ermişti.
Ülkenin tüm sanayisi yerle bir olurken, Polonya ulusu da savaşlarda ve toplama kamplarında 6 milyon vatandaşını kaybetmişti.
Polonya lideri Kaczynski, kayıpların sorumluluğunu Almanya'nın üstlenmesini isterken, Almanya ise bu iddiaları ve talepleri reddediyor.
Almanya talebi reddediyor
Tazminat konusu daha önce Polonya Parlamentosu'nda ele alınmış, Polonyalı uzmanların yaptıkları hesaplara göre, Almanya'nın Polonya'ya savaş tazminatı olarak 48.5 milyar dolar ödemesi gerektiği açıklanmıştı.
Almanya ise 2. Dünya Savaşı'ndaki maddi tazminatlar konusunun artık gündemde olmadığını ve bu konuların uluslararası antlaşmalarla çoktan düzenlendiğini ileri sürdü.
Tazminatlar konusu nasıl düzenlenmişti?
Yakın geçmiş incelendiğinde tazminatlar meselesi halen tartışmaya açık.
Uluslararası hukuk normları ise, Polonya'nın duruşunun en azından ciddi olarak ele alınması gerektiğini işaret ediyor.
II. Dünya Savaşı'nın son yıllarında Hitler karşıtı müttefikler, savaş sonrası olası yeni düzenlemelerle ilgili hususları 1943 Tahran, 1945 Yalta ve 1945 Postdam zirvelerinde ele almışlardı.
Özellikle de son iki konferansta Nazilere karşı ittifak yapan ülkelerin tazminat almaları gerektiği konusunda mutabakata varılmış, o tarihte ödenmesi gereken toplam tazminatın da 20 milyar dolar olması gerektiği konusunda anlaşılmıştı.
1945 yılının 20 milyar doları, FED 2014 rakamlarına göre yaklaşık 345 milyar dolar ediyor. Müttefiklerin 1945 yılındaki planlarına göre bu miktarın yarısının savaş sonrasında Sovyetler Birliği'ne ve Polonya'ya ödenmesi gerekiyordu.
Ancak savaş sonrası Almanya'nın ikiye bölünmesi ve ortaya çıkan Soğuk Savaş, hesapları altüst etti.
Batılı ülkeler kendi müttefikleri olarak gördükleri Federal Almanya'nın (Batı Almanya) tazminat ödemesinden feragat edince, Sovyetler Birliği de Soğuk Savaş döneminde kendisiyle birlikte olan Demokratik Almanya'nın (Doğu Almanya'nın) tazminat ödemesine gerek olmadığına karar verdi ve bu kararı da yine kendi güdümündeki Polonya'ya zorla kabul ettirdi.
Şimdi ne olacak?
Polonya savaşın üzerinden 70 yıl geçtikten sonra tazminat konusunu yeninden gündeme getirirken iki hususu vurguluyor.
Bunlardan ilki, o yıllarda Polonya'nın ulusal egemenliğe sahip olmadığı, dolayısıyla tazminattan feragat kararının Polonya'nın gönüllü tavrı olmadığı.
İkinci husus ise Polonya'nın o yıllarda tazminat konusunda "anlaştığı" ülke gibi görünen Demokratik Almanya'nın bugün artık bir devlet olarak mevcudiyetini yitirmesi ve de hukuken mirasçı olarak da Almanya'nın muhatap alınması zorunluluğu.
Almanya tazminat taleplerini doğal olarak duymak bile istemiyor.
Polonya ise tazminat konusunun peşini bırakmayacağını vurguluyor.
İktidardaki Hak ve Adalet Partisi lideri Jaroslaw Kaczynski'ye göre bu sadece bir maddi mesele değil, aynı zamanda Polonya ulusu için bir onur meselesi.