İnsan Hakları Derneği (İHD), ‘2019 Yılı Türkiye İnsan Hakları İhlalleri Raporu’nu yayınladı. İHD Eş Genel Başkanı Öztürk Türkdoğan, 2019 yılı içerisinde 440 yaşam hakkı, bin 447 işkence ve kötü muamele ihlali yaşandığını açıkladı.
İnsan Hakları Derneği (İHD), düzenlediği basın toplantısıyla “2019 Yılı Türkiye İnsan Hakları İhlalleri Raporu” çalışmasını kamuoyuyla paylaştı. İHD Genel Merkezi’nde yapılan toplantıya korona virüsü salgını nedeniyle sadece İHD Eş Genel Başkanı Öztürk Türkdoğan ve basın mensupları katıldı. Türkdoğan, raporun salgın nedeniyle geç yayınlandığını belirtti.
2019 yılında yaşanan yaşam hakkı ihlalleriyle ilgili sayıları paylaşan Türkdoğan, “Kolluk güçlerinin yargısız infazı, dur ihtarına uyulmadığı gerekçesiyle veya rastgele ateş açması sonucu 9 kişi yaşamını yitirmiş, 16 kişi de yaralanmıştır. Faili meçhul saldırılarda 8 kişi yaşamını yitirmiştir. Silahlı çatışmalar nedeniyle en az 98 güvenlik görevlisi, 324 militan, 18 sivil olmak üzere toplam 440 yaşamını yitirmiştir. Bu dönemde 206 güvenlik görevlisi), 1 silahlı militan ve 26 sivil olmak üzere toplam 233 kişi ise yaralanmıştır” dedi.
Güvenlik güçlerine ait zırhlı araçların çarpması sonucu 1 çocuk olmak üzere 3 kişinin, mayın ve sahipsiz bomba vb. patlaması sonucu 2’si çocuk 3 kişinin öldüğünü söyleyen Türkdoğan, 2019 yılında dikkat çeken gelişmelerden birisinin hata ve ihmal sonucu 32’si çocuk olmak üzere toplam 81 kişinin nehir, gölet ve aşırı yağışlarda yaşamını yitirmesi olduğunu ifade etti.
Türkdoğan, cezaevlerinde hastalık, intihar, şiddet vb. çeşitli gerekçelerle en az 69 kişinin, Zorunlu ya da muvazzaf olarak askerlik görevini yaparken en az 17 kişinin, yasa dışı örgüt saldırıları sonucu ise 1 kişi öldüğünü söyledi. Türkdoğan ayrıca, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi’nin verilerine göre iş kazaları sonucu Türkiye’de 2019 yılında bin 736 işçinin öldüğünü belirtti.
İşkence ve diğer kötü muamelede artış
2019 yılında tespit edilen işkence ve kötü muamelelerle ilgili bilgiler paylaşan Türkdoğan, “Gözaltında ve gözaltı dışındaki yerlerde işkence ve diğer kötü muameleye uğradığını iddia eden kişi sayısı bin 477’dir. Bin 344 toplantı ve gösteriye müdahale edilmiştir. Bu müdahalelerde kaba dayak ve kötü muameleye maruz kaldıklarını iddia eden kişi sayısı 3 bin 935’dir. 7 zorla kaçırma vakası tespit edilmiş ve bunlardan 6’sının ailesi İHD’ye başvuru yapmıştır. Bu başvurulardan 5’i Birleşmiş Milletler Zorla veya İrade Dışı Kaybetmeler Çalışma Grubu’na yapılan başvuruları takiben bulunmuşlardır. Diğer kişinin akıbeti ise halen bilinmemektedir. Bulunan kişilerin işkence ve kötü muameleye maruz kaldıkları anlaşılmıştır” ifadelerini kullandı.
İfade özgürlüğünden 831 tutuklama
TGDP’nin 20 Ocak 2020 tarihinde açıkladığı rapora göre 2019 yılında gazeteci, muhabir, imtiyaz sahibi ve yazı işleri müdürü olmak üzere 197 kişi tutuklu ve hükümlü olarak hapishanede tutulduğunu ifade eden Türkdoğan, “Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü’nün (RSF) her yıl yayımladığı Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’nde Nisan 2020 itibarı ile Türkiye 180 ülke arasında 154. sırada yer aldı. 2002 yılında ise bu endeksin 99. sırasında yer almaktaydı” dedi.
2019 yılında ifade, örgütlenme ve toplanma özgürlüğü haklarını kullandıkları için adli soruşturmaya uğrayıp gözaltına alınanların sayısının 8 bin 803, tutuklananların ise 831kişi olduğunu belirten Türkdoğan, 2019 yılı sonu itibarı ile hapishanelerde 7 eski milletvekili, 17 tutuklu belediye eş başkanı olduğunu söyledi.
1344 gösteri ve toplantıya müdahale
OHAL uygulaması 19 Temmuz 2018 itibariyle sona erdiğini, ancak olağanüstü haldeki benzeri uygulamalar halen sürdüğünü belirten Türkdoğan, bu yasaklamalar jeotermal santrallerin olumsuz etkileri ile ilgili bir toplantıdan lise ve üniversite şenliklerine, kültür sanat ve doğa festivallerinden LGBTİ+ etkinliklerine kadar büyük bir çeşitlilik gösterdiğinin altını çizdi.
2019 yılında 1344 toplantı ve gösteriye müdahale edildiğini söyleyen Türkdoğan, “Bu saldırılar sırasında en az 69 kişi yaralanmış, 3741 kişi gözaltına alınmıştır. 35 kişi tutuklanırken, 15 kişi hakkında ev hapsi, 120 kişi hakkında ise adli kontrol kararı verilmiştir” dedi. Türkdoğan, 30 Kasım 2019 itibarıyla kesintisiz eylem yasağının Van’da bin 111 güne, Hakkari’de ise 255 güne ulaştığını söyledi.
2019’da 431 kadın öldürüldü
“Kadınların hakları söz konusu olduğunda 2019 yılı yine birçok hak bakımından ihlalin yaşandığı bir yıl oldu” diyen Türkdoğan, “Kadınların yaşam hakları başta olmak üzere birçok hak ve özgürlükleri engellendi. 2019 yılında en az 431 kadın erkek şiddeti nedeniyle hayatını kaybetti. 359 kadın yaralı kurtuldu. En az 499 kadın taciz ve tecavüze, 726 kadın şiddete maruz kaldı. Resmi rakamlar ise şiddete uğrayan kadın sayısının 10 binlerle ifade edildiğini, şiddet sonucu yaşamını yitiren kadın sayısının ise daha yüksek olduğunu göstermektedir” dedi.