Close Menu
Siyasi HaberSiyasi Haber

    Subscribe to Updates

    Get the latest creative news from FooBar about art, design and business.

    What's Hot

    Yurtta grev, dünyada grev: Alpkan Birelma ile 2023 Uluslararası Grev Raporu üzerine

    17 Eylül 2025

    Taylan Kulaçoğlu yaşamını yitirdi

    16 Eylül 2025

    Zeytin katliamı kanuni olsa da gayrimeşrudur

    16 Eylül 2025
    Facebook X (Twitter) Instagram
    Facebook X (Twitter) Instagram
    Siyasi HaberSiyasi Haber
    • Güncel
      • Ekonomi
      • Politika
      • Dış Haberler
        • Ortadoğu
        • Dünya
      • Emek
      • Kadın
      • LGBTİ+
      • Gençlik
      • Ekoloji ve Kent
      • Haklar ve özgürlükler
        • Halklar ve İnançlar
        • Göçmen
        • Çocuk
        • Engelli Hakları
      • Yaşam
        • Eğitim
        • Sağlık
        • Kültür Sanat
        • Bilim Teknoloji
    • Yazılar

      Gençliğimizi çalanlardan hesap soracağız!

      15 Eylül 2025

      Dilin Gücü: “Engelli” mi, “özel gereksinimli” mi?

      15 Eylül 2025

      Erken seçim, hemen şimdi!

      14 Eylül 2025

      Tek yol birlikte mücadele

      13 Eylül 2025

      Çıkış Yolu: Emek, Özgürlük, Demokrasi Cephesi

      11 Eylül 2025
    • Seçtiklerimiz

      Yurtta grev, dünyada grev: Alpkan Birelma ile 2023 Uluslararası Grev Raporu üzerine

      17 Eylül 2025

      Zeytin katliamı kanuni olsa da gayrimeşrudur

      16 Eylül 2025

      Dünyaya kaos havası ufaktan yerleşirken

      15 Eylül 2025

      Güney Kore ‘mucizesi’nin karanlık yüzü: Otoriter kalkınma

      14 Eylül 2025

      Geç faşizmin hızı, yeni konjonktür ve sosyalist strateji

      9 Eylül 2025
    • Röportaj/Söyleşiler

      Özgürlükçü Gençlik: Gençliğin sürece dahil olması tercih değil zorunluluktur

      15 Eylül 2025

      Gençlik Devirecek: Gençler, barışın seyircisi değil, doğrudan öznesi olmalıdır

      14 Eylül 2025

      SGDF: Gençliğin ve Kürt Halkının Talepleri Buluşturulmalı

      14 Eylül 2025

      Yeni Demokrat Gençlik: Gençlik, örgütlü mücadelenin parçası olmadan sürece katkı sunamaz

      13 Eylül 2025

      Öğrenci İnisiyatifi: Gençlik yalnızca “barış isteyen” değil, “barışı inşa eden” bir konumda olmalıdır

      12 Eylül 2025
    • Dosyalar
      • “Süreç” ve Sol
      • 30 Mart Kızıldere Direnişi
      • 8 Mart Dünya Kadınlar Günü 2022
      • AKP-MHP iktidar blokunun Kürt politikası
      • Cumhurbaşkanlığı Seçimleri
      • Ekim Devrimi 103 yaşında!
      • Endüstri 4.0 üzerine yazılar
      • HDK-HDP Tartışmaları
      • Kaypakkaya’nın tarihsel mirası
      • Ölümünün 69. yılında Josef Stalin
      • Mustafa Kahya’nın anısına
    • Çeviriler
    • Arşiv
    Siyasi HaberSiyasi Haber
    Anasayfa » 11 Kasım 1942: Varlık Vergisi hâlâ toplumsal hafızada Yok

    11 Kasım 1942: Varlık Vergisi hâlâ toplumsal hafızada Yok

    Siyasi Haber11 Kasım 2021
    Facebook Twitter Pinterest LinkedIn WhatsApp Reddit Tumblr Email
    Share
    Facebook Twitter LinkedIn Pinterest Email

    Dedem 6 yaşındayken bir gün evinde büyük bir olaya uyandı. Salonun ortasında bir adam bağırıyor, onu izleyen bir kalabalık açık artırmayla ailesinin eşyalarını satın alıyordu. Gözünün önünde renkli kalemleri, oyuncakları el değiştiriyordu. Varlık Vergisi dediğimiz olay binlerce Yahudi, Ermeni ve Rum’a 1942’den 1944’e böyle deneyimler yaşattı.

    Geçtiğimiz 20 yılda Türkiye kamuoyu 6-7 Eylül 1955 İstanbul Pogromu’nu anlamaya, hatırlamaya ve hatırlatmaya başladı. Bu refleks tek parti döneminin azınlıklara yaptığı bir başka eziyet olan Varlık Vergisi konusunda hâlâ gelişmedi. Ama gelişecek: Varlık Vergisi’nin 350 milletvekilinin 1942 yılında oy birliği ile onaylandığı 11 Kasım günü bir anma günü olmalı.

    Saraçoğlu ve İnönü

    Vergiye bahane olarak ‘vurgunculuk’ ve ‘savaş ihtiyacı’ verilse de asıl sebebin azınlıkları fakirleştirmek, küçük-büyük her türlü malvarlığının el değiştirmesini sağlamaktı. 1942’de bu gerçeğin herkes farkındaydı. O sırada yazdığı mektup ve notlarında Eli Şaul yasa hakkında şöyle diyor: “Varlık Vergisi sırf gayrimüslimleri ezmek için yapılmış bir vergiydi.”

    Şaul’un dediği Varlık Vergisi’ni getiren Başbakan Şükrü Saraçoğlu ve Cumhurbaşkanı İnönü’nün sözleriyle de örtüşüyor. Başbakan, CHP vekilleri ile yaptığı kapalı oturumda verginin “hassaten azınlıkları” hedef aldığını belirtmişti. Saraçoğlu verginin asıl sebeplerini bir bir söylemişti:

    “Biz Türküz, Türkçüyüz ve daima Türkçü kalacağız… Bizim için Türkçülük bir kan meselesi olduğu kadar bir vicdan ve kültür meselesidir… Bu kanun aynı zamanda bir devrim kanunudur. Bize ekonomik bağımsızlığımızı kazandıracak bir fırsat karşısındayız. Bu Kanun sayesinde piyasaya egemen olan azınlık tüccar sınıfı ortadan kaldırılarak Türk piyasasını Türklerin eline vereceğiz… Kanun, bütün şiddetiyle uygulanacaktır”

    Vatandaş olsalar da Türk görülmeyen, varlıkları devlete rahatsızlık veren azınlıkları soymak için yapılan yasa hakkında İnönü “Varlık vergisi haklı bir tedbir olarak kabul edilmiştir, bu hükmü veren milletin vicdanıdır” demişti.

    Galata’da Satılan Buzdolapları

    11 Kasım’dan yasanın kaldırıldığı 15 Mart 1944’e kadar binlerce Hristiyan ve Yahudi ödeyemeyecekleri vergilere maruz kaldılar. Irkçı liderlerin aklında tüm azınlıklar zenginken gerçek durum bundan çok uzaktı. Galata’da radyolar, buzdolapları, oyuncaklar, kıyafetler sokak sokak satıldı. Galata’da, Balat’ta yüzlerce ev ve dükkan borcunu kapatmaya çalışanlar tarafından satıldığı için fiyatlar biçilen değerlerin çok altına düştü. Vergi borcu olmayan Müslüman Türkler bu malları hızlıca alınca koskoca mahalleler birkaç ay içinde el değiştirdi.

    Aşkale: Var olmayan Yer

    Borçlarını ödeyemeyenler Erzurum, Aşkale’de çalışma kampına gönderildi. Büyük dedem İshak da bu kişilerden biriydi. Aylarca taş kırmaya mahkum edilen ‘borçluların’ tamamı Yahudi ve Hristiyanlardan oluşuyordu. Bu kamp bugün Türkiye’nin toplumsal hafızasında yok. Çalışma kampı başka yerlerde olan, Türkiye’ye yabancı bir kavram gibi davranılıyor. Polonya’nın, Almanya’nın, Rusya’nın çalışma kampları bugün müze olarak topluma yaşananları hatırlatıyor. Aşkale ise toplumun aklından siliniyor. Kampın bir fotoğrafını bile bulmak zor.

    Aşkale çalışma kampı sanki hiç var olmamış gibi. Sanki dedemin babası bir gün polisle evinden götürülüp Sirkeci’den Erzurum’a trene bindirilmemiş gibi. Sirkeci’de böyle bir olay olduğuna dair hiçbir iz yok. TBMM’nin oybirliği ile onayladığı Varlık Vergisi hiç olmamış gibi davranan bir ülkede yaşıyoruz.

    Varlık Vergisi İstanbul’un kentsel dokusunu değiştirdi ama şehir tarihimizde yeri yok. Cumhuriyet döneminin ekonomi politikalarında da bahsi geçmiyor. Varlık Vergisi Cumhuriyet tarihinde bir gariplik, bir anomali değil, Türk olmayanları toplumdan uzaklaştırma ve fakirleştirme projesinin bir parçasıydı. Anlık bir hata değildi. Yönetici ilkelere ters değildi, onların sonucuydu.

    Daha önce, Avlaremoz‘da ve başka yerlerde, Varlık Vergisi’nin uygulanışı, etkileri, tanıkları ve sonuçlarıyla ilgili daha detaylı, daha kapsamlı yazılar yazıldı. Bu yazıda amacım ne olduğunu anlatmaktan ziyade siyasi bir hareket olarak hatırlamanın altını çizmek. Varlık Vergisi ve beraberinde getirdiği Aşkale çalışma kampını toplumsal hafızamıza geri eklemek. 11 Kasım’ı (bir önceki gün gibi) Türkiye tarihine not etmek. Hafıza siyasidir ve yukarıdan, devlet eliyle unutturulan şeyleri ancak aşağıdan sade vatandaş olan bizler toplumun aklına geri getirebiliriz.

    Türkiye Cumhuriyeti, Varlık Vergisi için özür dilemedi. Demokrat Parti 1950 seçim kampanyasında söz vermiş olsa da, alınan malları ve parayı geri vermedi. Çalışma kampına mahkum edilenlere tazminat ödemedi. Bu nedenle Varlık Vergisi kapanmış bir konu değil: unutulmuş bir konu. Bu zorunlu unutmaya karşı tek çözüm hafızadır.

    Bu makale, 11 Kasım 2020 tarihinde –Alvaremoz’da yayınlanmıştır. 

    Share. Facebook Twitter Pinterest LinkedIn Tumblr Telegram Email

    İlgili İçerikler

    Elâzığ Cezaevindeki hak ihlalleri Meclis gündeminde

    6 Aralık 2024

    Son derece şiddetli, önceden planlanmış 6-7 Eylül 1955 Pogromu

    6 Eylül 2024

    Özgür Özel: Deniz Gezmiş’in davası aynı zamanda Filistin davasıdır

    6 Mayıs 2024
    Destek Ol
    Yazılar
    Yunus Emre Özel

    Gençliğimizi çalanlardan hesap soracağız!

    Elif Gamze Bozo

    Dilin Gücü: “Engelli” mi, “özel gereksinimli” mi?

    Ekim Veyisoğlu

    Erken seçim, hemen şimdi!

    Tuncay Yılmaz

    Tek yol birlikte mücadele

    Bağlantıda Kalın
    • Facebook
    • Twitter
    Seçtiklerimiz
    Siyasi Haber

    Yurtta grev, dünyada grev: Alpkan Birelma ile 2023 Uluslararası Grev Raporu üzerine

    Çiğdem Toker

    Zeytin katliamı kanuni olsa da gayrimeşrudur

    Akdoğan Özkan

    Dünyaya kaos havası ufaktan yerleşirken

    Ümit Akçay

    Güney Kore ‘mucizesi’nin karanlık yüzü: Otoriter kalkınma

    Güncel Kalın

    E Bültene üye olun gündemden ilk siz haberdar olun.

    Siyasi Haber, “tarafsız” değil “nesnel” olmayı esas alır. Siyasi Haber, işçi ve emekçiler, kadınlar, LGBTİ+’lar, gençler, doğa ve yaşam savunucuları, ezilen etnik ve inançsal topluluklardan yanadır.

    Devletten ve sermayeden bağımsızdır.

    Facebook X (Twitter) YouTube
    EMEK

    Metal işçisi yoksullaşıyor

    14 Eylül 2025

    AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan TSE’deki grev 60 gün yasaklandı

    13 Eylül 2025

    İzmir’de DİSK/Genel-İş yöneticileri gözaltında: “Erdoğan’a hakaret” suçlaması

    12 Eylül 2025
    KADIN

    Kadın avukata komşu tacizi: “Evimde yalnız kalmaya korkuyorum”

    14 Eylül 2025

    Ağustos ayında 28 kadın katledildi, 25 kadın şüpheli şekilde hayatını kaybetti

    6 Eylül 2025

    Eline, beline sahip çıkmayanlar itibardan olacaklar

    3 Eylül 2025
    © 2025 Siyasi Haber. Designed by Fikir Meclisi.
    • Home
    • Buy Now

    Type above and press Enter to search. Press Esc to cancel.